500 złotych 2016

Nominał:	500 złotych
Data emisji:	16 luty 2016
Seria i numer:	AA 7188703
Wymiar:	150 mm x 75 mm
Znak wodny:	Wielotonowy, w niezadrukowanym polu wizerunek profilu głowy króla Jana III Sobieskiego i prostopadle liczba 500.
Awers: W środkowej części portret Jana III Sobieskiego wykonany na podstawie wizerunku z medalionu koronacyjnego z 1676 roku autorstwa Jana Hoehna. Sobieski urodził się 17 sierpnia w Olesku. Był synem kasztelana krakowskiego Jakuba i wnuczki hetmana Stanisława Żółkiewskiego Zofii Teofili z Daniłowiczów. W latach 1640-1643 uczęszczał do Kolegium Nowodworskiego w Krakowie. Lata 1640-1643 spędził na studiowaniu w Akademii Krakowskiej. Po zakończonych studiach odbył podróż po Europie pogłębiając swoją wiedzę. Wrócił do Polski w 1648 roku na wieść o wybuchu powstania Chmielnickiego. W 1649 roku brał udział w walkach z Kozakami pod Zbarażem. Podczas bitwy pod Beresteczkiem w 1651 roku został ciężko ranny. W 1653 roku brał udział w walkach z Tatarami pod Żwańcem. W 1654 roku uczestniczył w poselstwie do Konstantynopola. W czasie potopu szwedzkiego w 1655 roku przeszedł na stronę Karola X Gustawa, dopuszczając się zdrady króla polskiego Jana Kazimierza. W 1656 roku opuścił obóz szwedzki i został awansowany przez Jana Kazimierza na chorążego wielkiego koronnego. W tym samym roku wsławił się w bitwie pod Warszawą, dowodząc własnym pułkiem i posiłkami tatarskimi. W 1657 roku walczył przeciw wojskom siedmiogrodzkim, a w 1658 roku oblegał Sztum i Toruń. Brał udział w ostatniej kampanii antyszwedzkiej. W 1660 roku przyczynił się do klęski wojsk rosyjskich pod Lubarem i Słobodyczami. Uczestniczył w podpisaniu pokoju w Cudnowie z Kozakami po klęsce powstania Chmielnickiego. Związał się ze stronnictwem profrancuskim, w wyniku czego popierał elekcję księcia francuskiego na tron polski za życia króla. Duży wpływ na takie przekonania polityczne miało uczucie do Marii Kazimiery d-Arquien (Marysieńki). Za poparcie Francuzów pobierał wynagrodzenie pieniężne. Podczas rokoszu Lubomirskiego (1665-1666) poparł króla Jana Kazimierza. Po śmierci Jana Zamoyskiego ożenił się z wdową po nim - Marysieńką. Od 1665 był marszałkiem wielkim koronnym. Na początku 1666 został hetmanem polnym koronnym. W 1667 roku pokonał pięciokrotnie liczniejszą armię Tatarów i Kozaków. Dzięki temu zwycięstwu zyskał poparci większości szlachty. W 1668 roku został hetmanem wielkim koronnym. Pa abdykacji Jana Kazimierza popierał kandydaturę francuskiego księcia Wielkiego Kondeusza. Po wyborze Michała Korybuta Wiśniowieckiego przeszedł do opozycji. Zmierzał do detronizacji króla i osadzeniu na tronie polskim Francuza. Frakcja dworska zawiązała w obronie króla konfederację w Gołąbiu, na którą Sobieski odpowiedział konfederacją w Szczebrzeszynie. W 1671 roku odparł najazd Tatarów. Wewnętrzne spory między Polakami przyczyniły się do upadku twierdzy w Kamieniu Podolskim. W 1672 roku podpisano pokój w Buczaczu, na mocy którego polska oddala Tatarom Podole. Jesienią 1672 roku podjął się brawurowej akcji na czambuły tatarski. Mając 3 tysiące jazdy, pobił kilkutysięczną armię tatarską, uwalniając 44 tysiące ludzi z jasyru. W 1673 rozgromił Turków pod Chocimiem. W tym samym roku zmarł król Michał Korybut Wiśniowiecki. W 1674 roku na króla obrano Sobieskiego. W 1674 Rzeczpospolita wznowiła działania wojenne na froncie tureckim. W 1675 Sobieski odparł Tatarów spod Lwowa. Po koronacji króla w 1676 roku doszło do starcia z Turkami pod Żurawnem. Zawarto rozejm. Kamieniec nadal należał do Turcji, ale odzyskano Białą Cerkiew. Chciał zawrzeć pokój z Turcją i razem z Francją i Szwecją wystąpić przeciw Brandenburgi w celu odzyskania Prus Książęcych. Plany nie zostały zrealizowane w wyniku braku pokoju z Turcją. Sobieski musiał wrócić do polityki przymierza z Habsburgami. W 1683 podpisał traktat przymierza zaczepno-odpornego z Austrią przeciw Turcji. Na wieść o oblężeniu Wiednia przez armię wielkiego wezyra Kara Mustafy ruszył z odsieczą. Połączone wojska polskie, cesarskie i niemieckie pod dowództwem Sobieskiego rozgromiły Turków 12 września 1683 roku. Zamieszczony z prawej strony banknotu na awersie szyszak husarski przypomina o zwycięstwach odniesionych przez Sobieskiego. W ataku ciężkozbrojna husaria pozostawała główną siłą przełamującą w tamtych czasach. W 1684 przystąpił do Ligi Świętej i w jej ramach kontynuował wojnę z Turcją, ale nie osiągnął istotnych sukcesów. Chcąc wciągnąć Rosję do Ligii Świętej podpisał pokój Grzymułtowski, na mocy którego Polska miała zrezygnować z Kijowa i Smoleńska. W 1691 powziął nieudaną wyprawę do Mołdawii. Ostatnie lata panowania upłynęły mu na walce z opozycją magnacką, która występowała przeciwko jego reformom (zniesienie liberum veto) i planom dynastycznym mających na celu zapewnić koronę jego synowi Jakubowi Ludwikowi. Zmarł w 1696 roku. Z lewej strony na tle rozety stylizowany wizerunek tarczy herbowej rodu Sobieskich Janina. Został on zaczerpnięty z posągu mężczyzny w rzymskiej zbroi umieszczonego na północnym filarze bramy wjazdowej Pałacu w Wilanowie. Posąg ten wykonany prawdopodobnie przez Stefana Szwanerowa przedstawia Marsa wspartego o włócznię i armatę. Herb Janina zdobi część jego szyszaka, napierśnika i naramiennika. Brama wjazdowa powstała w ostatniej ćwierci XVII wieku według projektu Augustyna Locciego. Posągi na jej filarach pojawiły się po powrocie Sobieskiego spod Wiednia w 1689 roku. Druk w kolorze brązowym i bordowym - wklęsłodruk. Poddruk offsetowy niebieski, żółty.
Rewers: W centrum wizerunek elewacji zachodniej pałacu w Wilanowie według rysunku Johanna Sigmunda Deybla wykonanego po 1733 roku. Barokowy pałac w Wilanowie został wybudowany w latach 1681-1696 dla króla Jana III Sobieskiego i Marii Kazimiery. Początkowo w latach 1677-1680 była to podmiejska rezydencja magnacka. Za przebudowę odpowiedzialny był Augustyn Wincenty Locci. W latach 1692-1696 centralna część pałacu otrzymała drugie piętro, a na szczytach wież umocowano miedziane hełmy. Kolejnej przebudowy dokonano między 1720 a 1728 rokiem dobudowując boczne skrzydła według projektu Giovanniego Spazzio. Po śmierci Sobieskiego pałac przeszedł w ręce synów, którzy w wyniku sporów całkowicie ograbili budowę z wszystkiego, co miało wartość materialną. W 1720 najmłodszy syn królewski, Konstanty, sprzedał pałac Elżbiecie Sieniawskiej. Po śmierci Elżbiety w 1729 roku dziedziczką została jej córka, Maria Zofia Denhoffowa. Oddała ona pałac w dożywotnią dzierżawę królowi Zygmuntowi II Mocnemu. Po 1733 roku przeszedł on w w ręce Izabeli Lubomirskiej, będącej córką Marii Denhoffowej i wojewody ruskiego Augusta Aleksandra Czartoryskiego. Zgromadziła ona we wnętrzu pałacu wiele cennych dzieł sztuki. W 1799 roku kolejnym właścicielem został jej zięć Stanisław Potocki. Z jego inicjatywy w 1805 roku w części pałacu otwarto pierwsze publiczne muzeum w Polsce. Od 1892 roku budowla należała do Ksawerego Branickiego i pozostała w rodzie aż do 1945 roku. W maju 1926 roku po przewrocie majowym w pałacu Stanisław Wojciechowski podpisał rezygnację ze stanowiska Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Po drugiej wojnie światowej został on przejęty przez państwo. Po gruntownej renowacji i pracach konserwatorskich został otwarty dla publiczności w 1962 roku. Z prawej strony na tle pałacu wizerunek „Orła z koroną” Jana III Sobieskiego z herbem Janina według wizerunku znajdującego się w kościele Mariackim w Krakowie. Druk w kolorze brązowym i niebieskim - wklęsłodruk. Poddruk offsetowy zielony, niebieski, jasnobrązowy, bordowym.
Podpis:	Prezes - Marek Belka Główny Skarbnik - Marek Oleś
Autor:	Andrzej Heidrich, ryt płyty wykonał Krystian Michalczuk.
W obiegu:	od 10 lutego 2017
Drukarnia:	Państwowa Wytwórnia Papierów Wartościowych, Warszawa
Klauzula:	Banknoty emitowane przez Narodowy Bank Polski są prawnym środkiem płatniczym w Polsce
Zabezpieczenia:	Do zabezpieczeń można zaliczyć: ▸ okienkowa nitka zabezpieczająca zmienna optycznie z efektem RollingStar Cube - przy poruszaniu banknotem w płaszczyźnie pionowej lub poziomej następuje zmiana barwy nitki z zielonej na niebieską przy jednoczesnym efekcie ruchu wzoru składającego się z dwóch przeplatających się wstęg, dodatkowo na nitce umieszczono mikrotekst zawierający cyfrowe oznaczenie nominału „500” i „500ZŁ”; ▸ mikrodruki - na awersie powtarzające się napisy „NBP500” (półkoliste linie nad portretem z lewej strony), „500” (wyodrębnione pole z lewej strony portretu, tło z prawej strony portretu, wyodrębnione pola z prawej strony portretu na górze i dole waloru), „NBP500ZŁ” (wyodrębniona płaszczyzna w tle liczby „500” w prawej górnej części waloru), „RZECZPOSPOLITAPOLSKA” (linia nad płaszczyzną z napisami mikrodrukowymi „NBP500ZŁ”, linia rozdzielająca z lewej strony zadrukowane pole od niezadrukowanego), na rewersie powtarzające się napisy „NARODOWY BANK POLSKI” (nad i pod wizerunkiem orła linie rozdzielone półkolami, wypełnienie wstęg poniżej napisu „NARODOWY BANK POLSKI” na górze waloru, wypełnienie wstęg z prawej strony waloru w pobliżu cyfry „500”), „NBP” (wypełnienie wstęg poniżej napisu „NARODOWY BANK POLSKI” na górze waloru, wypełnienie wstęg z prawej strony waloru w pobliżu cyfry „500”), „500” (wypełnienie wstęg poniżej napisu „NARODOWY BANK POLSKI” na górze waloru, wypełnienie wstęg z prawej strony waloru w pobliżu cyfry „500”, lewa strona wyodrębnionej płaszczyzny na dole banknotu), „RZECZPOSPOLITA POLSKA” (nad dolną płaszczyzną z oznaczeniem cyfrowym i słownym nominału) oraz „RZECZPOSPOLITA POLSKA”; ▸ farba zmiennie optycznie - na awersie z prawej strony portretu szyszak husarski, zmienia płynnie kolor w zależności od kąta patrzenia z zielonego na niebieski, przy jednoczesnej obserwacji ruchu w płaszczyźnie pionowej falistej linii umieszczonej na szyszaku; ▸ recto-verso - elementy korony w owalu wydrukowane po obu stronach banknotu, uzupełniają się pod światło tworząc całość; ▸ efekt kątowy - na awersie banknotu z prawej strony portretu widoczna w zależności od kąta patrzenia liczba „500” w układzie poziomym, z lewej strony portretu w tarczy herbowej w zależności od kąta patrzenia są widoczne prostokątne pola; ▸ oznaczenie dla niewidomych - na awersie w lewym dolnym rogu dwie pionowe linie utworzone z podzielonych na ćwiartki wypukłych drobnych kwadratów oraz po piętnaście ukośnych linii na prawym i lewym marginesie o wypukłych brzegach wyczuwalnych w dotyku; ▸ farba opalizująca - na rewersie ornament w prawym górnym rogu w kolorze złotym, który jest widoczny lub niewidoczny w zależności od kąta patrzenia; ▸ EURion (konstelacja EURion) - zabezpieczenie stosowane w banknotach od 1996 roku w postaci układu małych okręgów (w tym przypadku zielonych), których rozmieszczenie przypomina usytuowanie gwiazd w konstelacji Oriona, rozpoznawane przez urządzenia kopiujące, w wyniku czego następuje zablokowana możliwości skanowania i kopiowania, co ma utrudniać fałszowanie banknotów; ▸ zabezpieczenia widoczne w świetle podczerwonym - na awersie widoczny fragment portretu Jana Sobieskiego, numeracja z lewej i prawej strony, szyszak husarski oraz nitka zabezpieczająca, na rewersie prawy fragment orła oraz cyfra „500” w prawym górnym rogu; ▸ zabezpieczenia widoczne w świetle ultrafioletowym - na awersie z lewej strony portretu u góry kwadrat z napisem „500 ZŁ”, fragmenty ornamentów i napisów mikrodrukiem oraz elementy owalu z prawej strony portretu w kolorze zielonym oraz numeracja pozioma z lewej strony banknotu w kolorze czerwonym, na rewersie fragmenty pałacu w Wilanowie z lewej i prawej strony w kolorze pomarańczowym, w środkowej części w kolorze żółtym, napis „NBP” w prawym dolnym rogu w kolorze pomarańczowym.
Uwagi:	Szacowany nakład do 50 000 000 sztuk. Banknot został wprowadzony do obiegu, aby ułatwić rozliczenia gotówkowe pomiędzy obywatelami oraz zmniejszyć koszty obsługi pieniądza zarówno dla przedsiębiorców, jak i banku centralnego. Zmniejszeniu uległy koszty drukowania banknotów i przechowywania rezerw strategicznych banku.

Banknot 500 złotych 2016 w ultrafiolecie

‹ Wstecz

Do opisu banknotu wykorzystano informacje i zdjęcia z strony internetowej Narodowego Banku Polskiego www.nbp.pl, pl.wikipedia.org, encyklopedia.pwn.pl, www.poznaj500zl.pl