20 złotych 1994

Nominał:	20 złotych
Data emisji:	25 marca 1994
Seria i numer:	GW 5200687
Wymiar:	126 mm x 63 mm
Znak wodny:	Wielotonowy, w niezadrukowanym polu wizerunek lewego profilu głowy króla Bolesława I Chrobrego.
Awers: W środkowej części portret Bolesława I Chrobrego, który był pierwszym koronowanym królem Polski. Był on synem Mieszka I i Dobrawy. W 992 oku po wygnaniu macochy Ody i przyrodnich braci objął rządy, jako książę. W 984 roku poślubił córkę margrabiego Miśni Rydygarda. Prawdopodobnie po zawarciu małżeństwa objął władzę nad Małopolską. Rok później po śmierci Rydygarda odprawił żonę. Po śmierci ojca w 992 roku szybko objął samodzielną władzę. Popierał misje chrystianizacyjne wygnanego biskupa Pragi Wojciech, które miały miejsce w 997 roku. Dzięki chrystianizacji chciał poszerzyć swe ziemie o Prusy. 23 kwietnia 997 roku Wojciech zginął śmiercią męczeńską. Chrobry wykupił jego zwłoki z rąk pogan za równą wadze jego ciała ilość złota i pochował go w kościele w Gnieźnie. W 999 roku odbyła się kanonizacja Wojciecha. Było to ogromnie ważne wydarzenie dla młodego państwa i kościoła polskiego, przyczyniające się bezpośrednio do utworzeniea niezależnej od metropolii niemieckich archidiecezji w Gnieźnie. W 1000 roku odbył się słynny zjazd gnieźnieński. Otton III przybył do Gniezna, jako pielgrzym do grobu Św. Wojciecha oraz jako polityk w celu pozyskania przychylności Chrobrego do swoich idei uniwersalistycznego cesarstwa. Podczas zjazdu podjęto decyzje o utworzeniu metroplii w Gnieźnie i biskupstw w Krakowie, Kołobrzegu i Wrocławiu. Arcybiskupem gnieźnieńskim został brat św. Wojciecha, Radzim-Gaudenty. Najważniejszym wydarzeniem zjazdu była symboliczna koronacja Chrobrego na króla, dokonana poprzez nałożenie na jego skronie diademu cesarskiego przez Ottona III. Ponadto Otton III darował Chrobremu kopię włóczni św. Maurycego i relikwię gwoździa z Krzyża Pańskiego, a w zamian otrzymał ramię Św. Wojciecha. W 1002 roku po nagłej śmierci młodego cesarza Bolesłwa postanowił wykorzystać wewnętrzne walki w Rzeszy i zajął Miśnię, Milsko i Łużyce. Następcą Ottona został Henryk II, który zaakceptował zdobycze Chrobrego z wyjątkiem Miśni. Chrobry w 1003 roku po śmierci czeskiego księcia Władywoja na tronie osadził wcześniej wygnanego Bolesława III Rudego. W tym samym roku za namową czeskiej opozycji oślepił Bolesława Rudego i sam objął władzę, jako król Czech. Nie złożył jednak hołdu królowi niemieckiemu, jak to czynili wcześniej czescy władcy, co było pretekstem do wojny polsko-niemieckiej. Już w 1004 roku Henryk obalił władzę Bolesława w Czechach. Polska zachowała Morawy i Słowację. Rok później wojsko niemieckie zdobyło Milsko i podeszło pod Poznań. Zawarto pokój, na mocy którego Chrobry zrzekł się Łużyc i Miśni. Henry wkrótce złamał warunki pokoju, w wyniku czego władca polski w 1007 roku zaatakował ziemie arcybiskupstwa magdeburskiego i odzyskał Budziszyn. Kontrofensywa Henryka ruszyła w 1010 roku, lecz nie przyniosła żadnych skutków. W 1012 roku zawarto pokój na 5 lat. W 1007 roku od Polski uzależniło się Pomorze Zachodnie wykorzystując konflikt polsko-niemiecki. Mimo złamania zawartego wcześniej pokoju przez Chrobrego, zawarto w 1013 porozumienie w Merserburgu, które oddawało w lenno Milsko i Łużyce Polsce. W zamiana Bolesław miał wesprzeć wojsko niemieckie w wyprawie do Rzymu. W 1015 roku doszło do ponownych walk z Rzeszą, w wyniku odmowy wsparcia wyprawy Henryka II do Itali. Cesarz sprzymierzywszy się z księciem ruskim Jarosławem Mądrym zaatkował Bolesława w 1017 roku nie odnosząc sukcesu. W 1018 roku zawarto ostateczny pokój w Budziszynie, na mocy, którego Bolesław zatrzymał Milsko i Łużyce. W 1018 roku Bolesław Chrobry zorganizował wyprawę, aby przywrócić na tron kijowski swego zięcia Świętopełka. Zakończyła się ona pełnym powodzeniem. Po zwycięskiej bitwie pod Wołyniem, zajął Kijów. W drodze powrotnej przyłączył utracone w 981 Grody Czerwieńskie. W 1025 roku doszło do koronacji Bolesława Chrobrego. W tym samym roku jednak zmarł. Został pochowany w Złotej Kaplicy katedry poznańskiej. Z lewej strony portretu zarys portalu romańskiego, z prawej stylizowany dąb z Drzwi Gnieźnieńskich ze sceny wystawienia zwłok św. Wojciecha. Drzwi odlane z brązu metodą wosku traconego osadzone są w portalu wewnętrznym kruchty południowej archikatedry gnieźnieńskiej. Przedstawiają one 18 scen z życia Św. Wojciecha od jego narodzin do śmierci. Wykonano je za panowania Mieszka III Starego. Do dzisiejszych czasów nie udało się ustalić autora tego unikatowego dzieła romańskiej sztuki odlewniczej. Druk w kolorze różowym i fioletowym - wklęsłodruk. Poddruk typooffsetowy jasnofioletowy, jasnoróżowy, oliwkowy, szary, pomarańczowy i beżowy.
Rewers: W centrum wizerunek denara bitego przez Bolesława I Chrobrego, który był synem Mieszka I. Za takim okresem bicia monety przemawia chronologia znajdowanych skarbów z tą monetą oraz stemple naśladujące emisje czeskie Władywaoja (1002-1003). Moneta ma średnicę około 19-20 mm i wagę między 1,6 a 1,8 grama. Na awersie znajduje się wizerunek ptaka. Do dziś toczą się dyskusje czy jest to paw, gołąb, orzeł lub jeszcze inny gatunek ptaka. Wiele osób uważa, że mincerz na monecie umieścił wizerunek orła. Teria ta prawdopodobnie nie jest słuszna, a ptakiem widniejącym na denarze jest paw, o czym mogą świadczyć rozpostarty ogon i trzy pionowe kreski na jego głowie, charakterystyczne dla tego ptaka. Dla wczesnych chrześcijan paw był symbolem raju, życia wiecznego, zmartwychwstania oraz Chrystusa. Inskrypcja otokowa w języku łacińskim „PRINCES POLONIE” zawiera pierwszy znany zapis nazwy naszego kraju. Legenda pomija imię władcy i zawiera określenie tytularne „princeps” niespotykane wśród tytułów władców Europy Środkowej, zaczerpnięte z denarów odległego księstwa Benewentu za sprawą przebywającego czasowo w Rzymie Radzima Gaudentego. Przyjmuje się, że po symbolicznej koronacji Chrobrego w 1000 roku tytuł „dux” był zbyt skromny a tytuł królewski jeszcze mu nie przysługiwał. Posłużenie się rzymskim terminem „princeps” jest tłumaczone przyjęciem przez Chrobrego cesarskiej idei odnowienia Imperium Rzymskiego. Na rewersie widoczny krzyż nitkowy wokół, którego widnieje legenda „PRINCES POLONIE”. Moneta ta miała prawdopodobnie charakter reprezentacyjny a nie ekonomiczny. Być może służyła do wypłacania niektórych nagród czy darów dla szczególnie ważnych osobistości. Monet dwustronnych znanych jest około 30 egzemplarzy. Z lewej strony wizerunek romańskiej rotundy w Cieszynie (Kościół św. Mikołaja). Budowla została wzniesiona około 1180 roku w obrębie wzniesionego na przełomie wieku X i XI grodu kasztelańskiego na Górze Zamkowej. Koniec XIII i cały XIV wiek wiąże się z przebudową zamku i zastąpieniem elementów derwnianych murowanymi. Rotunda została dopasowana do gotyckiego stylu zamku: podniesiono posadzkę o 2 metry, zamurowano romańskie okna w apsydzie wstawiając większe gotyckie. W 1484 spłonął zamek wraz z kaplicą. W 1495 pszczyński proboszcz Wacław Hynal ufundował ołtarz p.w. Opatrzności Bożej, Najświętszej Marii Panny, Jana Chrzciciela, Św. Estery oraz Św. Wacława. Z czasem do patronów rotundy dołączył Św. Wacław. W 1653 roku po śmierci ostatniej z rodu Piastów księżny Lukrecji rotunda straciła charakter kaplicy zamkowej. Od tego czasu rotunda weszłą w posiadanie Habsburgów, którzy używali jej jako magazyn narzędzi pogrzebowych lub też broni. W latach 1838-1840 podczas przebudowy dolnego zamku romańskie mury rotundy otoczono ceglanym obmurowaniem, wybito większe okna i nałożono blaszany hełm. Rotunda otrzymała klasycystyczny podział elewacji, który był dopasowany do stylu nowego zamku. Projekt pawilonu wykonał Józef Koernhausel. Wnętrza Rotundy przyozdobił neogotycki, drewniany ołtarz i obraz przedstawiającym św. Wacława. W wyniku praca konserwatorskich i archeologicznych w latach 1947-1955 przywrócono dawny romański wygląd kaplicy. Rotunda na planie koła z podkowiastą apsydą została zbudowana z bloków wapiennych. Kolista nawa jest przykryta kopułą z kamieni układanych koncentrycznie a apsyda półkopułą. Wysokość Rotundy wynosi około 15 metrów, nawy 13 metrów, apsydy 6,8 metra. W północnej części nawy znajdują się schody prowadzące do empory. U szczytu schodów znajduje się zamurowany portal romański. Z prawej stylizowany rysunek lwa opartego o wić roślinną z bordiury Drzwi Gnieźnieńskich. Kolorystyka podobna jak na awersie - wklęsłodruk i typooffset.
Podpis:	Prezes - Hanna Gronkiewicz-Waltz Główny Skarbnik - Wiesław Biernatowicz
Autor:	Andrzej Heidrich, ryt płyty wykonał Jim Moore.
W obiegu:	od 1 stycznia 1995
Drukarnia:	Państwowa Wytwórnia Papierów Wartościowych, Warszawa
Klauzula:	Banknoty emitowane przez Narodowy Bank Polski są prawnym środkiem płatniczym w Polsce
Zabezpieczenia:	Do zabezpieczeń można zaliczyć: ▸nitka zabezpieczająca z powtarzającym się napisem „20 ZŁ” oraz jego odbiciem lustrzanym; ▸mikrodruki - na awersie powtarzające się napisy „RZECZPOSPOLITA POLSKA” (z prawej strony znaku wodnego), „RP” (wyodrębniona płaszczyzna w tle liczby „20” w prawej górnej części) oraz „RZECZPOSPOLITA POLSKA” (nad płaszczyzną z napisami mikrodrukowymi „RP”), na rewersie powtarzające się napisy „NARODOWY BANK POLSKI” (nad i pod wizerunkiem denara w półkolach rozdzielony liniami) oraz „RZECZPOSPOLITA POLSKA” (nad dolną płaszczyzną z oznaczeniem cyfrowym i słownym nominału); ▸farba metalizowana - na awersie cegły nad portalem oraz drobne elementy ornamentowe w środkowej części portalu w kolorze szarym; ▸recto-verso - elementy korony w owalu oraz po dwa niezadrukowane pola ponad i pod portalem wydrukowane po obu stronach banknotu, uzupełniają się pod światło tworząc całość; ▸efekt kątowy - na awersie banknotu z prawej strpny budynku widoczny w zależności od kąta patrzenia tekst „20” w układzie pionowym; ▸oznaczenie dla niewidomych - na awersie w lewym dolnym rogu prostokąt i dwaie kropki o wypukłych brzegach; ▸zabezpieczenia widoczne w świetle ultrafioletowym - na awersie kwadrat z napisem „20 ZŁ” w lewym górnym rogu oraz farba metalizowana cegieł wieńczących portal romański, drobne elementy w centrum portalu i fragmenty tła giloszowego nad i pod portalem w kolorze seledynowym oraz w prawym dolnym rogu numeracja w kolorze pomarańczowym, na rewersie fragment wstęgi giloszowej w lewym górnym rogu, fragmenty linii giloszowej formujące się w liczby „20” z lewej strony, wstęga giloszowa pod liczbą „20” w prawym górnym rogu oraz inicjały „NBP” w prawym dolnym rogu w kolorze jasnoseledynowym.

‹ Wstecz

Do opisu banknotu wykorzystano informacje z strony internetowej Narodowego Banku Polskiego www.nbp.pl, pl.wikipedia.org/wiki/Bolesław_I_Chrobry, www.katalogmonet.pl oraz pl.wikipedia.org/wiki/Rotunda_p.w._św._Mikołaja_w_Cieszynie