10 złotych 1994

Nominał:	10 złotych
Data emisji:	25 marca 1994
Seria i numer:	KE 9022756
Wymiar:	120 mm x 60 mm
Znak wodny:	Wielotonowy, w niezadrukowanym polu wizerunek lewego profilu głowy księcia Mieszka I.
Strona przednia: Z prawej strony portret księcia Mieszka I wykonany na podstawie „Poczetu królów i książąt polskich” Jana Matejki. Był synem Siemosływa i ojcem Bolesława Chrobrego. Jest uważany za twórcę państwowości polskiej. Kontynuował politykę ojca, który jako władca pogański zajmował tereny dzisiejszej Wielkopolski. Dzięki sojuszom i mocnej armii podporządkował sobie Kujawy. Na początku przejęcia władzy opanował Mazowsze, a w lat 60. zajął prawdopodobnie tereny Pomorza Wschodniego i Środkowego. Następnym celem Mieszka I stały się obszary nadodrzańskie, gdzie dość szybko podbił cześć plemion połabskich, wkraczając w strefę wpływów niemieckich. W tym okresie margrabiowie niemieccy zajmowali tereny należące do Słowian połabskich, których siłą nawracali na chrześcijaństwo. W 963 roku margrabia Greo podbił terytoria plemion Słupian i Łużyczan, które bezpośrednio graniczyły z państwem Polan. Około 960 roku Mieszko rozpoczął wojnę z Wieletami i Wolinianami. Przywódca Wieletów Wichman pokonał dwukrotnie Polan, zabijając w 963 roku nieznanego z imienia brata Mieszka I. Ujściem Odry interesowali się margrabiowie niemieccy. Zagrożeniem dla Polan byli także władający Śląskiem Czesi, którz wspierali Wieletów. Aby uniknąć najazdu przez Gerona Mieszko, prawdopodobnie postanowił płacić trybut. Danina ta miała dotyczyć ziem Polan będących w strefie wpływów niemieckich. W 964 roku Mieszko rozpoczął rozmowy z czeskim władcą Bolesławem I Srogim, w wyniku czego w 995 roku poślubił księżniczkę czeską Dobrawę. Rok później Mieszko przyjął chrzest. Na miejsce tego wydarzenia typuje się Gniezno, Poznań lub Ostrów Lednicki. Istnieje kilka hipotez dotyczących powodu przyjęcia chrztu przez Mieszka. Najprawdopdobniej była to decyzja polityczna mająca zbliżyć Polan do Czechów. Jednocześnie chrzest odsuwał możliwość ataku margrabiów niemieckich pod pretekstem chrystianizacji. Ponadto Mieszko I być może chciał odsunąć kapłanów od udział w rządzeniu krajem. Według Gala Anonima Dąbrówka miała namówić męża do zmiany religii. Przypuszcza się, że Mieszko I przyjął wiarę w Jezusa tak zwaną drogą prasko-ratyzbonską. Ratyzbona była punktem wyjścia misji chrystianizacyjnej, natomiast pośrednikiem w jej realizacji była Praga. Pierwszym biskupem polskim był Jordan. Po przez przyjęcie chrztu Mieszko I stał się równorzędnym partnerem dla chrześcijańskich władców Europy. Żadem kraj już nie mógł zaatakować Polan pod pretekstem szerzenia wiary chrześcijańskiej. W 968 powstało biskupstwo misyjne obrządku łacińskiego w Poznaniu na czele, którego stanął biskup Jordan. Powstały pierwsze kościoły w Poznaniu, Gnieźnie i Ostrowie Lednickim. Do kraju zaczęła napływać kultura łacińska. Przybywający do kraju duchowni uczestniczyli w procesie nauczania. Pod konie panowania Mieszka I na rzecz papiestwa zaczęto płacić świętopietrze. Proces nawracania pogan był długotrwały i nie zakończył się za panowania Mieszka I. W 967 roku Mieszko pokonał Wolinian podbijając ujście Odry. Tym samym podbił Pomorze. W walkach poległ Wichman, który konając przekazał Mieszkowi I swoją broń, aby ten dał ją cesarzowi Ottonowi I. Następnie Polanie opanowali ziemie nadnoteckie. W 972 roku margrabia saski Hodon najechał na tereny Polan. Do walk doszło 24 czerwca 972 roku pod Cedynią. W wyniku pierwszego starcia Mieszko został pokonany, lecz w drugim starciu brat księcia Czcibor pokonał Niemców. Obaj władcy zostali wezwani przed oblicze cesarza podczas zjazdu w Kwedlinburgu w 973 roku. Wyrok cesarza nie jest znany, ale prawdopodobnie nie był on korzystny dla Polan, w wyniku czego Mieszko przyłączył się do opozycji niemieckiej, która po śmierci Ottona I na tron wysuwała Henryka Kłótnika. Do opozycji włączył sie również Bolesław II Pobożny, brat Dąbrówki. Opozycja przegrała a na tronie zasiadł Otton II. W odwecie za poparcie opozycji Czechy w 978 roku zmuszone zostały do uległości cesarzowi. W 979 Otton II przeprowadził prawdopodobnie nieudany atak na Polan. Tezę o najeździe potwierdzają badania archeologiczne. Ugodę polsk-niemiecką podpisano przypuszczalnie w 980 roku. W tym też roku być może doszło do ślubu Mieszka I z Odą, córką Teodoryka. Poprzez ten ślub Mieszko I wszedł do świata saskiej arystokracji oraz znalazł się w kręgu osób związanych z cesarzem. Prawdopodobnie na początku lat 80. X w. Mieszko zawarł skierowany przeciw Duńczykom sojusz ze Szwecją przypieczętowany ślubem córki Mieszka Świetosławy z królem Szwecji Erykiem. Duńczyków pokonano około 991 roku, a ich władcę wygnano. W 982 roku Otton II poniósł klęskę w bitwie z Saracenami w Italii, w wyniku czego wybuchło powstanie na Połabiu. Słowianie połabscy zaczęli zagrażać Rzeszy, a w dodatku zmarł Otton II. Następcom miał być małoletni Otton III, którym opiekował sie Henryk Kłótliwy. Znowu Mieszko I i książę czeski stanęli po stronie Henryka. Zagrażające Polanom powstanie na Połabiu prawdopodobnie zmusiła Mieszka do porzucenie dawnego sojusznika i wsparcia Ottona III, co potwierdza wsparcie Sasów przez księcia w walce z Słowianami połabskimi. Po spotkaniu w Kwedlinburgu w 986 roku Mieszko przeszedł ostatecznie do obozu małoletniego króla niemieckiego Ottona III i wziął udział w dwóch wyprawach wojennych przeciw Wieletom i Czechom. 990 roku wybuchła wojna polsko-czeska, w wyniku czego Polanie podbili Śląsk i prawdopodobnie Małopolskę. Pod koniec swojego życia (991/992) Mieszko wraz z żoną i synami z drugiego małżeństwa wydał dokument „Dagome iudex”, w którym oddawał swe państwo pod opiekę papieża i opisał jego granice. Z lewej strony portretu dwie stylizowane rozety w kolorze szarym, których wzór został zaczerpnięty z gotyckiej posadzki katedry gnieźnieńskiej. Początki katedry sięgają drugiej połowy X wieku, kiedy Mieszko I na Wzgórzu Lecha będącym miejscem pogańskiego kultu wybudował mały kościół. W 977 roku w świątyni pochowano żonę Mieszka I, Dąbrówkę. Z prawej strony portretu motyw roślinny częsty na romańskich naczyniach liturgicznych. Druk w kolorze zielonym i ciemnobrązowym - wklęsłodruk. Poddruk typooffsetowy jasnozielony, jasnoniebieski, niebieski, szaroniebieski, jasnofioletowy i żółty.
Strona odwrotna: W centrum wizerunek denara bitego przez Mieszka II, który był wnukiem Mieszka I (wcześniej uważano, że tą monetę bił Mieszko I, jednak najnowsze badania obaliły tę teorię). Na awersie przedstawiony jest prymitywny wizerunek kapliczki z krzyżem. W otoku znajduje się napis MISICO (w innych typach MTLZCO). Na rewersie znajduje się prosty krzyż z kropkami w kątach, będący symbolem niedawno otrzymanego chrztu. W otoku znajdują się znaki E E + +. Przeciętny ciężar tej monety wynosił około 1,5 grama. Obecnie szacuje się na podstawie zbiorów muzealnych i aukcji, że do dnia dzisjiejszego przetrwało około 50 sztuk tej niezmiernie rzadkiej monety. Przyjmuje się, że pierwsza mennica powstała w Poznaniu. Prawdopodobnie pierwszym mincerzem był rzemieślnik z Czech, gdzie mennictwo rozwinęło się kilkadziesiąt lat wcześniej. Po bokach denara znajdują się kolumny z opactwa benedyktynów w Tyńcu. Kolorystyka podobna jak na stronie przedniej - wklęsłodruk i typooffset.
Podpis:	Prezes - Hanna Gronkiewicz-Waltz Główny Skarbnik - Wiesław Biernatowicz
Autor:	Andrzej Heidrich, ryt płyty wykonał Terry Chipper.
W obiegu:	od 1 stycznia 1995
Drukarnia:	Państwowa Wytwórnia Papierów Wartościowych, Warszawa
Klauzula:	Banknoty emitowane przez Narodowy Bank Polski są prawnym środkiem płatniczym w Polsce
Zabezpieczenia:	Do zabezpieczeń można zaliczyć: ▸nitka zabezpieczająca z powtarzającym się napisem „10 ZŁ” oraz jego odbiciem lustrzanym; ▸mikrodruki - na stronie przedniej powtarzające się napisy „RZECZPOSPOLITA POLSKA” (z prawej strony znaku wodnego), „RP” (wyodrębniona płaszczyzna w tle liczby „10” w prawej górnej części) oraz „RZECZPOSPOLITA POLSKA” (nad płaszczyzną z napisami mikrodrukowymi „RP”), na stronie odwrotnej powtarzające się napisy „NARODOWY BANK POLSKI” (nad i pod wizerunkiem denara w półkolach rozdzielony liniami) oraz „RZECZPOSPOLITA POLSKA” (nad dolną płaszczyzną z oznaczeniem cyfrowym i słownym nominału); ▸farba metalizowana - na stonie przedniej w rozetach kolor szary; ▸recto-verso - elementy korony w owalu oraz po dwa niezadrukowane pola ponad i pod rozetami wydrukowane po obu stronach banknotu, uzupełniają się pod światło tworząc całość; ▸efekt kątowy - na stronie przedniej banknotu w prawym dolnym rogu widoczna w zależności od kąta patrzenia liczba „10” w układzie poziomym; ▸oznaczenie dla niewidomych - na stronie przedniej w lewym dolnym rogu kwadrat o wypukłych brzegach; ▸zabezpieczenia widoczne w świetle podczerwonym - widać całą stronę przednią bez poddruku, na stronie odwrotnej widać środkowy fragment napisu „NARODOWY BANK POLSKI”, dolną część liczby „10” w górnym prawym rogu, lewą połowę monety, fragmenty wyodrębnionego pola na dole waloru oraz prawą część klauzuli; ▸zabezpieczenia widoczne w świetle ultrafioletowym - na stronie przedniej kwadrat z napisem „10 ZŁ” w lewym górnym rogu i farba metalizowana w rozetach romańskich w kolorze seledynowym oraz w prawym dolnym rogu numeracja w kolorze pomarańczowym, na stronie odwrotnej fragment korony w owalu ze wstęgą giloszową oraz fragmenty siatki giloszowej (wraz z półkolistymi liniami) na górze i dole w kolorze seledynowym.
Uwagi:

‹ Wstecz

Do opisu banknotu wykorzystano informacje z katalogu Pana Czesława Miłczaka „Banknoty polskie i wzory” z 2012 roku (Tom II) i strony internetowej Narodowego Banku Polskiego www.nbp.pl, pl.wikipedia.org, www.katalogmonet.pl