20 złotych 2020

Nominał:	20 złotych
Data emisji:	29 stycznia 2020
Seria i numer:	RP 0048767 (RP nawiązanie do Rzeczypospolitej Polskiej)
Wymiar:	77 mm x 150 mm
Znak wodny:	W niezadrukowanym polu wizerunek orła zaczerpniętego ze strony odwrotnej 100 marek polskich z 1919 roku. Dodatkowo został umieszczony znak filigranowy w postaci daty „1920” w polu znaku wielotonowego.
Strona przednia: Z prawej strony zamieszczono portret uważanego za jednego z ojców odzyskania niepodległości Marszałka Józefa Piłsudskiego wykonany na podstawie obrazu Kazimierza Mańkowskiego zatytułowanego „Rok 1920”. Jego osoba w sposób szczególny wiąże się z PWPW - 25 stycznia 1919 roku decyzją Rady Ministrów pod jego przewodnictwem utworzono Polskie Zakłady Graficzne będące zalążkiem naszej narodowej drukarni. W podzięce za zasługi stał się patronem PWPW. Urodził się on 18 listopada 1860 roku w Kuryłówce na Podolu. Jego matka zmarła kilka miesięcy po jego narodzinach. W niedługim czasie zmarł również jego ojciec będący weteranem powstania styczniowego. Opieką młodego Paderewskiego zajęła się ciotka. Od najmłodszych lat wykazywał duże zainteresowanie muzyką. W latach 1872-1878 studiował w warszawskim Instytucie Muzycznym. Gry na fortepianie uczył go Jan Śliwiński i Juliusz Janoth, a gry na puzonie oraz teorii muzyki Gustaw Roguski. Podczas studiów był dwukrotnie wydalany, między innymi za samowolne odbycie w 1876 roku trasy koncertowej po prowincjonalnych miastach północnej Polski i Rosji. Po ukończeniu Instytutu otrzymał stanowisko nauczyciela fortepianu. W tym okresie rozwijał własną twórczość kompozytorską oraz koncertował w Warszawie i innych miastach polski stopniowo wkraczając na salony wiodących ośrodków europejskich. Po śmierci żony w 1881 roku wyjechał do Berlina, gdzie szlifował swoje umiejętności kompozytorskie u Friedricha Kiela. Podczas pobytu w stolicy Bawarii nawiązał współpracę z firmą wydawniczą Edition Bote und G. Bock. W 1884 roku kontynuowała studia kompozytorskie u Heinricha Urbana. Dzięki pomocy Heleny Modrzejewskiej będącej pod dużym wrażeniem jego talentu rozpoczął studia pianistyczne w Wiedniu pod kierownictwem Teodora Leszetyckiego. Poparcie Leszetyckiego i jego żony zaowocowało w 1885 roku nominacją Paderewskiego na profesora konserwatorium w Strasburgu. Jego kariera nabrała rozpędu po udanym występie w 1888 roku w Paryżu. W 1890 roku zaprezentował swój talent w Londynie, występując między innymi przed królową Wiktorią. Ogromnym sukcesem okazało się jego pierwsze tournée po Stanach Zjednoczonych zorganizowane w latach 1891-1892. Podczas pobytu w USA nabawił się kontuzji dłoni. Pełną sprawność odzyskała dzięki chirurgowi Friedrichowi Lange. W 1897 roku zamieszkał w Tolochenaz niedaleko Morges w Szwajcarii. Dwa lata później ożenił się z Heleną Marią Górską. W 1908 roku zalecił rzeźbiarzowi Antoniemu Wiwulskiemu wykonanie monumentu upamiętniającego wiktorię grunwaldzką. Pomnik w 1910 roku uroczyście osłonił sam Paderewski. Podczas I wojny światowej przebywał na Zachodzie, gdzie dzięki swojej popularności organizował zbiórki pieniędzy dla ofiar wojny. Był jednym ze współzałożycieli „Polish Relief Fund” w Londynie. W 1915 roku wraz z Henrykiem Sienkiewiczem założył w Szwajcarii „Komitet Generalny Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce”. Tego samego roku wyjechał do USA, gdzie organizował liczne wiece i spotkania połączone z koncertami, na których mówił o uzyskaniu niepodległości Polski. W latach 1917-1918 pełnił funkcję przedstawiciel Komitetu Narodowego Polskiego w USA. W styczniu 1917 roku złożył prezydentowi USA memoriał o Polsce i konieczności jej odbudowy. 23 listopada 1917 roku przedostał się do Liverpoolu, skąd udał się do Londynu. Następnie statkiem przypłynął do Gdańska. Dalszą podróż do Poznania odbył pociągiem. Po dotarciu do stolicy Wielopolski 26 grudnia o godzinie 11 został owacyjnie powitany przez mieszkańców. Jego przyjazd i doskonałe przemówienie stało się iskrą zapalną powstania wielkopolskiego będącego jedynym zwycięskim zrywem narodowym w historii naszego kraju. Po przybyciu do Warszawy jako członek Komitetu Narodowego Polskiego popierany przez ugrupowania centrowo-prawicowe podjął się roli mediatora między Piłsudskim a Dmowskim. 16 stycznia 1919 roku wybrano go na premiera i ministra spraw zagranicznych. Został wytypowany jako delegat na konferencję pokojową w Paryżu, która zakończyła się podpisaniem traktatu wersalskiego. Podczas konferencji domagał się przyłączenia do Polski Śląska, Gdańska, Warmii i Mazur. 28 czerwca 1919 podpisał traktat pokojowy z Niemcami. Wobec krytyki jego bezpartyjnego rządu przez PSL „Piast” i konserwatystów za bronienie praw mniejszości narodowych oraz popieranie nadania autonomii Galicji Wschodniej podał się do dymisji 9 grudnia 1919 roku i opuścił kraj. Powrócił do Polski w 1920 roku podczas wojny polsko-bolszewickiej zostając delegatem Polski przy Lidze Narodów. Na początku popierał Narodowe Zjednoczenie Ludowe, a następnie Chrześcijańsko-Narodowe Stronnictwo Ludowe. Po zabójstwie prezydenta Gabriela Narutowicza w 1922 roku usunął się z życia politycznego i wyjechał do USA, gdzie powrócił do koncertowania, gromadząc pokaźną sumę pieniędzy. Po śmierci Marszałka pod wpływem Władysława Sikorskiego uczestniczył w tworzeniu koalicji przeciwko sanacji, w wyniku czego w 1936 roku był jednym ze współzałożycieli Frontu Morges stawiającego sobie za cel demokratyzację życia politycznego w kraju. Był orędownikiem ogłoszenia amnestii oraz przeprowadzenia demokratycznych wyborów parlamentarnych. Po wybuchu II wojny światowej wszedł w skład władz Polski na uchodźstwie, będąc kandydatem na prezydenta RP. Od 1940 roku był prezesem Rady Narodowej w Paryżu i Londynie. Mimo pogarszającego się stanu zdrowia wyjechał do USA, gdzie udało mu się pozyskać kredyt dla rządu Sikorskiego na uzbrojenie Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Zmarł 29 czerwca 1941 roku w Nowym Jorku. Został pochowany na cmentarzu Arlington w Waszyngtonie. W 1992 roku jego prochy sprowadzono o Polski i złożono w krypcie katedry Św. Jana w Warszawie. Paderewski był jednym z najwybitniejszych pianistów świata. Komponował sonaty i wariacje. Często nawiązywał do muzyki ludowej („Tańce polskie”, „Album tatrzańskie”). Jest autorem „Symfonii h-moll” (1908), „Koncertu fortepianowego a-moll” (1888), „Fantazji polskiej” (1893), „Humoresek koncertowych”, „Sonaty es-moll”, „Wariacji i fugi es-moll”, pieśni solowych do słów A. Asnyka, Z. Krasińskiego, C. Mendesa, A. Mickiewicza, opery „Manru” (jedyna polska opera wystawiona w Metropolitan Opera); oraz współredaktorem „Dzieł wszystkich” F. Chopina (1935-40). Prowadził również działalność charytatywną, przeznaczając znaczne sumy na cele dobroczynne i publiczne. Poniżej portretu widnieje faksymile podpisu Paderewskiego. Z lewej strony dostrzegamy stylizowany wizerunek Orderu Orła Białego, który został nadany Ignacemu Paderewskiemu w 1921 roku. Został on ustanowiony w 1705 roku przez Augusta II Mocnego. Jest najstarszym i najwyższym odznaczeniem Rzeczypospolitej Polskiej nadawanym za wybitne zasługi cywilne i wojskowe. Pierwotnie miał kształt owalu w kolorze czerwonym z jasnobłękitną wstęgą oraz hasłem „Pro Fide, Rege et Lege” (Za Wiarę, Króla i Prawo) - na odznakach przyznawanych monarchom słowo „Rege” zmieniono na „Grege”. Od 1709 roku order przybrał formę krzyża maltańskiego. W I Rzeczypospolitej otrzymywali go głównie magnaci wspierający wybór elekcyjny Augusta II Mocnego na króla Polski. W latach panowania Augusta III Sasa stracił on renomę, ponieważ można było go kupić za odpowiednią kwotę. W okresie rządów Stanisława Poniatowskiego przyznawała go caryca Katarzyna II swoim nienieckim i rosyjskim poplecznikom. Po III rozbiorze przestał być nadawany i został ponownie ustanowiony w 1807 roku jako najwyższe odznaczenie Księstwa Warszawskiego i późniejszego Królestwa Polskiego. Po fiasku powstania listopadowego w 1831 roku Order Orła Białego został zniesiony przez władzę carską i zastąpiony Cesarskim i Królewskim Orderem Orła Białego nadawanym przez kolejnych carów w latach 1831-1917. Dopiero po odzyskaniu niepodległości Order Orła Białego został odnowiony w 1921 roku przez Sejm Rzeczypospolitej. Zmieniono wówczas hasło na „Za Ojczyznę i Naród” i jego wygląd. Order składał się ze złotego krzyża maltańskiego z białą emaliowaną obwódką i złotymi promieniami pomiędzy ramionami. Centrum zdobił emaliowany orzeł z rozpostartymi skrzydłami z ukoronowana głową skierowaną w prawo. Odznaczenie było noszone na błękitnej szarfie przepasanej z lewego ramienia na prawy bok. Po wybuchu II wojny światowej order był rzadko nadawany tylko przez polski rząd na emigracji, pomimo że władze PRL nigdy oficjalnie nie zniosły tego odznaczenia. 23 grudnia 1992 został restytuowany na mocy ustawy z dnia 16 października. Obecny jego wygląd zawdzięczamy wybitnemu polskiemu medalierowi Edwardowi Gorlowi, który ma w swoim dorobku zaprojektowanie wielu polskich odznaczeń państwowych i wojskowych. Odznaka składa się z równoramiennego złoconego krzyża maltańskiego o wymiarach 70 x 70 mm, zakończonego na rogach ramion kulkami. Ramiona krzyża z białymi brzegami w złoconym obramowaniu pokrywa czerwona emalia. Przestrzeń między ramionami wypełniają złocone promienie. W centrum krzyża widnieje biało emaliowany orzeł według wzoru określonego w ustawie z 1 sierpnia 1919 roku. Na stronie odwrotnej ramiona krzyża są złocone z biało emaliowanym obramowaniem i wypukłym napisem „Za Ojczyznę i Naród”. W centrum krzyża na biało emaliowanej tarczy w otoku ze złoconych dębowych liści pokrytych zieloną emalią znajduje się złocony monogram „RP”. Krzyż noszony jest na błękitnej wstędze szerokości 10 centymetrów. Powtarzającym się elementem strony przedniej banknotu są liście wawrzynu symbolizujące braterstwo i zwycięstwo. Z lewej strony orderu znajduje się napis „niepodległa”, odwzorowany z rękopisu Józefa Piłsudskiego. Stanowi on logotyp programu obchodów 100-lecia niepodległości Polski. Druk w kolorze brązowym. Poddruk offsetowy zielony, żółty, turkusowy, niebieski, szary.
Rewers: Główny motyw strony odwrotnej banknotu stanowi gmach Państwowej Wytwórni Papierów Wartościowych na tle współczesnej panoramy Warszawy. Początki PWPW są ściśle związane z odzyskaniem niepodległości. Po zakończeniu I wojny światowej kształtujący się rząd II Rzeczypospolitej stanął przed arcytrudnym zadaniem uporządkowania różnych systemów walutowych odziedziczonych po zaborcach. 25 stycznia 1919 roku podczas 21-go posiedzenia Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej pod przewodnictwem Ignacego Paderewskiego powołano do życia Państwowe Zakłady Graficzne. 26 maja 1925 minister skarbu Władysław Grabski podpisał umowę z Bankiem Polskim o utworzeniu spółki z udziałem Skarbu Państwa i banku centralnego. Efektem tej umowy było przemianowanie 10 lipca 1926 roku Państwowych Zakładów Graficznych w Polską Wytwórnię Papierów Wartościowych. Prace nad budową siedziby firmy według planu Antoniego Dyganta przy ulicy Romana Sanguszki rozpoczęły się dość szybko, bo w tym samym roku i zostały ukończone trzy lata później. Wybuch II wojny światowej i lata nazistowskiej okupacji stanowią tragiczny, a zarazem bohaterski okres w dziejach PWPW. To tutaj działał tajny oddział Armii Krajowej PWB/17/S w skład którego wchodzili głównie członkowie Wytwórni produkujący dokumenty legalizacyjne oraz banknoty na potrzeby państwa podziemnego. Po wybuch Powstania Warszawskiego załoga PWPW odbiła siedzibę firmy, aby potem bez wytchnienia tchu w sposób wręcz heroiczny bronić ją przed atakami nazistów przez prawie miesiące, dzięki czemu wytwórnia zapisała się w historii stolicy jako jedna z redut powstańczych Starego Miasta. Od 23 sierpnia 1944 roku na sile nabrały ataki nieprzyjaciół, w wyniku czego powstańcy po zażartej walce o każde piętro utracili 28 sierpnia 1944 roku gmach przy ulicy Sanguszki. W przeciągu 27 dni walki o PWPW zginęło blisko 100 powstańców. Po wojnie w 1946 roku zainicjowano odbudowę zniszczonego podczas nalotów budynku wytwórni. W tym okresie produkcja dokumentów i banknotów została przeniesiona do Łodzi. Prace budowlane zakończył się w 1950 roku, a produkcja druków zabezpieczonych wróciła do Warszawy. Po reformie pieniężnej PWPW zajęła się drukiem i wprowadzaniem do obiegu nowych banknotów. W 1975 roku mury naszej narodowej drukarni opuszcza pierwszy banknot z serii „Wielcy Polacy” z podobizną Tadeusza Kościuszki. Szybko rosnąca inflacja wymusza druk coraz wyższych nominałów, w efekcie czego ostatni banknot z serii miał wartość 2000000 złotych. Za wygląd całej serii odpowiedzialny był wybitny artysta i grafik Andrzej Heidrich. Zaprojektował on również wizerunki wszystkich banknotów nowej serii „Wielkich Polaków” emitowanej od 1998 roku. Koniec XX wieku i początek XXI wieku to ciągłe ulepszanie zabezpieczeń dokumentów oraz okres dynamicznego rozwoju działalności w sektorze IT i ekspansja eksportu, dzięki czemu PWPW jest postrzegana jako jedna z najlepszych firm europejskich w branży. Elementem przykuwającym uwagę jest wykonany farbą zmienną optycznie logotyp PWPW przedstawiający dwa stylizowane ręczne rozcieracze do farb (zwane także moletami lub kurantami) stosowane kiedyś w poligrafii. Znak ten tak samo jak PWPW łączy w sobie tradycję z nowoczesnością. Druk offsetowy w kolorze grafitowym i granatowym. Poddruk jasnoniebieski, szary i granatowy.
Podpis:	Prezes - Adam Glapiński Główny Skarbnik - Barbara Jaroszek
Autor:	Projektantem waloru jest Justyna Kopecka.
W obiegu:	od 11 sierpnia 2020
Drukarnia:	Państwowa Wytwórnia Papierów Wartościowych, Warszawa
Klauzula:	Banknoty emitowane przez Narodowy Bank Polski są prawnym środkiem płatniczym w Polsce
Zabezpieczenia:	Do zabezpieczeń można zaliczyć: ▸ pasek holograficzny z umiejscowionym okienkiem - mieniący się różnymi kolorami w zależności od kąta patrzenia pasek folii holograficznej, nałożony na wycięte w dolnej części banknotu okienko, z widoczną liczbą: „19”, znakiem Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych S.A., gałązką wawrzynu, napisami: „1919 / 2019”, „NBP”, orłem ze strony odwrotnej banknotu o nominale 100 marek polskich z 1919 roku w umiejscowionym okienku, poziomymi i ukośnymi paskami, ornamentami oraz napisami mikrodrukiem: „NBP”, „PWPW”, „NARODOWY BANK POLSKI”; ▸ mikrodruki - na awersie napisy: „100LATPOLSKIEJWYTWÓRNIPAPIERÓWWARTOŚCIOWYCH” (powtarzający się tekst z prawej strony portretu), „PWPW” (wypełnienie tła banknotu), „19„ (wypełnienie tła banknotu), znak Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych S.A. (wypełnienie tła banknotu), „1919 2019”(powtarzający się napis wzdłuż górnej i dolnej krawędzi wyodrębnionego pola stanowiącego tło w środkowej części banknotu); ▸ farba irydyscentna - na rewersie w środkowej części powtarzający się napis „NBP” i liczba „19” tworzące pionowy pas, wydrukowane farbą opalizującą w kolorze złotym, widoczne w zależności od kąta patrzenia; ▸ efekt kątowy - na awersie w dolnej części płaszczyzny, ponad ramieniem Ignacego Paderewskiego, widoczny w zależności od kąta patrzenia napis „NBP”; ▸ Umbra4Note™ (umbra z języka łacińskiego: cień, zaćmienie) - zabezpieczenie opracowane w PWPW łączące w sobie metody cyfrowej obróbki graficznej obrazów z zastosowaniem nowoczesnych farb zmiennych optycznie. Specjalnie zaprojektowany układ linii powoduje wrażenie utworzenia „dodatkowego wymiaru” do klasycznego zabezpieczenia. Przy poruszaniu banknotem wyodrębniona płaszczyzna z gałązką wawrzynu znajdująca się na awersie w lewym dolnym rogu poza zmianą koloru ze złotego na zielony wykazuje optyczny efekt ruchu związany z powstawaniem cienia między liniami; ▸ farba zmienna optycznie Spark® live - na rewersie w pobliżu dolnego marginesu logo PWPW płynnie zmieniające kolor, w zależności od kąta patrzenia, z fioletowego na brązowy, przy jednoczesnym wrażeniu ruchu okrągłego wzoru; ▸ recto-verso - elementy korony w owalu wydrukowane po obu stronach banknotu, uzupełniają się pod światło tworząc całość; ▸ banknot w świetle podczerwonym - na awersie widoczna gałązka wawrzynu w wyodrębnionym polu w pobliżu dolnego marginesu, godło Polski, napis „NARODOWY BANK POLSKI” i „POLSKA STULECIE ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI”, podpisy władz banku, pasek holograficzny; portret Paderewskiego i faksymile jego podpisu, na rewersie widoczna pozioma i pionowa seria wraz z numeracją, element wydrukowany farbą Spark® live, orzełek w okienku oraz pasek irydyscentny; ▸ zabezpieczenia widoczne w świetle ultrafioletowym - na rewersie powtarzający się napis „NBP” i liczba „19” w środkowej części, tworzące pionowy pas w kolorze żółtozielonym oraz numeracja w lewej części banknotu w kolorze zielonym; ▸ oznaczenie dla niewidomych (suche tłoczenie) - na awersie w lewym górnym rogu wyczuwalna dotykiem liczba „XIX”.
Uwagi:	Banknot został wyemitowany z okazji 100 rocznicy Bitwy Warszawskiej z 1920 roku. Nakład do 60 000 sztuk.

‹ Wstecz

Do opisu banknotu wykorzystano informacje ze strony internetowej Narodowego Banku Polskiego www.nbp.pl, encyklopedia.pwn.pl, pl.wikipedia.org (Ignacy Paderewski), www.pwpw.pl, pl.wikipedia.org (Order Orła Białego)