20 złotych 2011
| Nominał: | 20 złotych |
| Data emisji: | 20 kwietnia 2011 |
| Seria i numer: | MS 0049268 (MS nawiązuje do inicjałów Marii Skłodowskiej-Curie) |
| Wymiar: | 138 mm x 69 mm |
| Znak wodny: | W niezadrukowanym polu wizerunek półprofilu głowy Marii Skłodowskiej-Curie. Dodatkowo został umieszczony znak filigranowy w postaci symbolu Ra w polu znaku wielotonowego (portret noblistki). |
Awers:
Z lewej strony portret urodzonej w 1867 roku w Warszawie Marii Skłodowskiej-Curie. Jej ojciec Władysław był nauczycielem fizyki i matematyki, a matka Bronisława z Boguskich była przełożoną warszawskiej pensji dla dziewcząt z dobrych domów. Od najmłodszych lat odznaczała się pracowitością oraz doskonałą pamięcią. Po roku nauki na prywatnej pensji rozpoczęła naukę w III Gimnazjum Żeńskim w Warszawie, które ukończyła w 1883 roku, otrzymując złoty medal. Po śmierci siostry Zofii i matki odwróciła się od wiary katolickiej, stając się powoli ateistką. Pod wpływem Bronisławy Piaseckiej wstąpiła na Uniwersytet Latający, gdzie kontynuowała naukę w latach 1884-1885. W 1886 roku zatrudniła się jako guwernantka u ziemiańskiej rodziny Żorawskich mieszkającej w Szczukach. Tutaj przeżyła swoją pierwszą miłość, zakochując się z wzajemnością w synu swoich pracodawców, Kazimierzu, który był studentem Uniwersytetu Warszawskiego. Para postanowił się pobrać, lecz do ślubu nie dopuścili rodzice Kazimierza. Po powrocie do
Warszawy w 1889 roku poszerzała swoją wiedzę z zakresu chemii i fizyki w laboratoriach Muzeum Przemysłu i Rolnictwa. Nauka w muzeum była możliwa dzięki ciotecznemu bratu Janowi Boguskiemu, który był kierownikiem pracowni fizycznej w Muzeum pełniącym funkcję polskiej placówki naukowej i uczelni w zaborze rosyjskim. Podstawy analizy chemicznej, która miała ogromny wpływ na rozwój kariery przyszła noblistka otrzymała od Napoleona Milicera. Ponieważ Rosjanie nie pozwalali kobietą studiować, postanowiła wyjechać do Paryża, gdzie w 1891 roku rozpoczęła naukę na Sorbonie. W 1893 roku otrzymała dyplom z fizyki, a rok później z matematyki. W 1895 roku zawarła ślub cywilny z Pierrem Curie i przyjęła obywatelstwo francuskie. W 1897 roku wygłosiła pierwszą pracę naukową na temat właściwości magnetycznych stali. Jako temat do obrony doktoratu wybrała promieniotwórczość uranu odkrytą w 1896 roku przez Antoin'a Henri'ego Becquerela. Becquerel sądził, że promieniowanie uranowe ulega odbiciu, załamaniu i polaryzacji, a więc uznano je
za dobrze znane promieniowanie magnetyczne o bardzo krótkich falach, w wyniku czego zainteresowanie tym odkryciem spadło. Mimo to Skłodowska-Curie postanowiła przeprowadzić analizę znanych związków uranu, aby określić wpływ zawartości uranu w związkach na natężenie promieniowania. Dzięki zastosowaniu dokładnej metody elektrometrycznej w przeciwieństwie do prymitywnych klisz fotograficznych wykorzystywanych przez Becquerela odkryła, że promieniowanie jest proporcjonalne do zawartości uranu w próbce z wyjątkiem blendy smolistej i chalkolitu, które wykazują promieniowanie znacznie większe, niż wynikałoby to z zawartości w nich uranu. Podczas tych badań polska uczona odkryła również promieniotwórczość związków toru. W pracy opublikowanej w 1898 roku przedstawiła śmiałą tezę, według której w blendzie smolistej i chalkolicie musi występować nieznany nauce pierwiastek o silnej promieniotwórczości. Dalsze prace badawcze nad promieniowaniem prowadziła razem z mężem. W sierpniu 1898 roku małżonkowie w pracy
naukowej pod tytułem „O nowej substancji radioaktywnej występującej w blendzie smolistej” donieśli o odkryciu nowego pierwiastka chemicznego nazwanego na cześć Polski „polonem”. Informacja o odkryciu polonu pojawiła się w sprawozdaniu z posiedzenia Akademii Nauk w Paryżu oraz w polskim miesięczniku „Światło”. Dość szybko, bo w grudniu 1898 roku małżeństwo Curie wspólnie z Gustavem Bémontem odkryli kolejny pierwiastek promieniotwórczy, nazwany radem. Z lewej strony portretu dostrzegamy model tego pierwiastka.
Wynik prac małżeństwa Curie wywołały ogromne zainteresowanie w świecie naukowym. Po trzech latach badań w 1903 roku udało im się uzyskać 0,1 g chlorku radu, co było wystarczającą ilością do wyznaczenia masy atomowej radu. W 1903 małżonkowie otrzymali za badania zjawiska promieniotwórczości Nagrodę Nobla z fizyki oraz Medal Davy'ego przyznawany przez Towarzystwo Królewskie w Londynie. W tym samym roku Marii uzyskała doktorat. Jej praca doktorska była opublikowana w prestiżowym magazynie naukowym „Annales de
Chimie et Physique” oraz w „Chemiku Polskim”. W 1904 roku objęła stanowisko kierownika laboratorium w katedrze fizyki utworzonej specjalnie dla jej męża na Sorbonie. Po tragicznej śmierci Pierr'a w 1906 roku, objęła po nim kierownictwo katedry, stając się pierwszą kobietą profesorem na paryskiej Sorbonie. W wyniku dalszych badań otrzymała metaliczny rad oraz opracowała metody otrzymywania substancji promieniotwórczych i metody dokładnych pomiarów ich aktywności. W 1911 roku otrzymała Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii. Dzięki jej staraniom w 1912 roku rozpoczęto w Paryżu budowę Instytutu Radowego. W trakcie pierwszej wojny światowej wraz z córką Ireną organizowała służbę radiologiczną na potrzeby szpitali wojskowych. Wskutek anemii złośliwej Maria Skłodowska-Curie zmarła 4 sierpnia 1934 roku w Sancellemoz. Została pochowana w grobie rodziny Curie w Sceaux pod Paryżem.
W 1995 roku jej trumna i męża została przeniesiona do Panteonu w Paryżu.
Z prawej strony portretu widok budynku Sorbony w Paryżu, w którym Maria Sklodowska-Curie studiowała, a z czasem również wykładała. Z samego przodu dumnie prezentuj się neorenesansowa fasada główna uczelni zaprojektowana przez Nénota. Uczelnia swoją nazwę zawdzięcza kapelanowi i spowiednikowi Ludwika IX, Robertowi de Sorbon'e, który w 1253 roku dla studentów teologi założył Uniwersytet Paryski. Podobnie jak inne wielkie uczelnie uniwersyteckie wiedzę mogli tutaj zdobywać ubodzy mieszkańcy posiadający stypendia. Król Ludwik IX darował kilka domów przy Rue Coupe-Gueule, naprzeciwko hotelu de Cluny, aby zaadaptować je na kolegium dla ubogich żaków. Do 1260 roku w pobliżu tej ulicy większość budynków została wykupiona przez Roberta de Sorbon'a za pośrednictwem Guillaume de Chartres'a. Charakterystyczna prostota budowli odzwierciedlała poglądy założyciela, który wyznawał zasadę pobożnego i surowego życia. Na początku XVII wieku uczelnia nadal składała się z wielu osobnych budynków usytuowanych wzdłuż ulicy Coupe-Gueule.
Kolegium Sorbony stało się siedzibą zgromadzeń Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Paryskiego. 29 sierpnia 1622 roku po śmierci kardynała Harley'a nowym dyrektorem placówki został kardynał Richelieu, który był uczniem w Sorbony w latach 1606-1607. Widząc opłakany stan budynków, podjął się ambitnego planu renowacji kolegium. Ponadto w ciągu dwóch ostatnich stuleci powierzchnia użytkowa uczelni stała się niewystarczająca. Kolegium ewoluowało z prostej chaty do siedziby biblioteki. Pragnąc zwiększyć ilość miejsca, przyłączono dwie sąsiadujące uczelnie i odbudowano budynki w stylu klasycznym. Aby sprostać wymaganiom i duchowi ówczesnych czasów Richelieu zlecił swojemu architektowi, Jacques'owi Lemercier, przebudowę zespołu. W pierwszym etapie wyburzono gotyckie zabudowania kolegium i uczelnię Calvy z zachowaniem kaplicy. Prace wyburzeniowe trwały do 1629 roku. W trakcie prac zrezygnowano z planowanych wcześniej dwóch promenad na rzecz jednego wielkiego podwórza rozciągającego się na północ od nowej kaplicy. Budowa
kaplicy, którą dostrzegamy w oddali, rozpoczęła się w maju 1635 roku i trwała do 1642 roku. Dominująca nad kompleksem uczelnianym kopuła kaplicy stanowi zwieńczenie charakterystycznego dla paryskiej architektury klasycystycznego kościoła z dwiema fasadami i centralną kopułą umieszczoną na bębnie. Prace nad kaplicą zostały ukończone na zlecenie siostry kardynała Marie-Madeleine de Vignerot d'Aiguillon już po jego śmierci. Zwłoki Richelieu zostały złożone we wnętrzu budowli w prawym ramieniu transeptu. Dzięki pracom Lemercier'a uczelnia podwoiła swoją powierzchnię. Nowa biblioteka została zbudowana i urządzona w 1647 roku przez Sansona Letelliera. Po wybuchu rewolucji francuskiej w 1791 roku budynki uczelni zostały zamknięte. W wyniku ustawy Chapeliera społeczeństwo Sorbony zostało rozwiązane podobnie jak w innych uniwersytetach w Paryżu i na prowincji. W 1794 roku kaplica została zamieniona w świątynię Bogini Rozumu, a następnie, pod rządami konsulatu i imperium, w pracownie artystów. W 1806 roku Napoleon
zreorganizował cały system
francuskiej edukacji. Utworzono wówczas 5 wydziałów: wydział nauki, sztuki, teologii, prawa i medycyny. Pierwsze trzy wydziały ulokowano w dawnym kolegium Plessis, a od 1821 roku na Sorbonie, która stała się siedzibą rektora Akademii Paryskiej. Wydział Sztuk Pięknych bardzo szybko odniósł sukces. Ludzie przyjeżdżali uczyć się greki, łaciny, historii literatury, literatury francuskiej, filozofii, historii starożytnej i współczesnej oraz geografii. W okresie Restauracji (1814-1830) na wydziale naukę pobierało średnio 1000-1500 studentów rocznie, w latach 1830-1848 około 2000. Po upadku wielu projektów odbudowy i rekonstrukcji podczas Drugiej Republiki (1848-1852) i Drugiego Cesarstwa (1852-1870) dopiero nadejście Trzeciej Republiki (1870-1940) przyniosło przełom w odbudowie Sorbony. Zorganizowany w latach 80. XIX konkurs na przebudowę niewygodnych budynków z XVII wieku wygrał architekt Henri-Paul Nénot. W swoim projekcie odniósł się do niezrealizowanego pomysłu Léona Vaudoyera, zakładającego budowę prawdziwego
pałacu nauki i literatury. Odrzucił on rozkwitający w Anglii i Belgii neogotyzm na rzecz klasycyzmu. Nénot oświadczył, że „uniwersytet nie może się obejść bez tradycji łacińskiej architektury i potrzebuje proporcji i zasad w swoich budynkach”. Wyburzanie budynków z wyjątkiem kaplicy trwało między 1884 a 1894 rokiem. Kamień węgielny nowego budynku położono w 1885 roku. Prace trwały do 1901 roku, ale pierwsza część budynku została otwarta w 1889 roku, w ramach obchodów stulecia rewolucji francuskiej. Od tego momentu nowa Sorbona stała się na całym świecie symbolem nauki i kultury młodej republiki francuskiej. Około 1900 roku liczba studentów wahała się od około 3000 do 4500 tuż przed Wielką Wojną. Liczba studiujących kobiet wzrosła z 11% w 1897 roku do 22% w 1906 roku. Rozbudowano ogromną, 300-osobową bibliotekę, która zawierała ponad 600 000 woluminów w 1913 roku. Dla Sorbony pierwsza połowa XX wieku była wybitnym okresem odrodzenia. Jego naukowcy i nauczyciele byli na pierwszym planie
głównych osiągnięć naukowych w wielu różnych dziedzinach. Dowodem międzynarodowej sławy i prestiżu Sorbony jest duża liczba studentów, która otrzymała Nagrodę Nobla (Pierre i Marie Curie, Jean Perrin, Louis de Broglie, Irene i Frédérique Joliot-Curie). Podczas pierwszej wojny światowej śmierć poniosła spora liczba studentów. W okresie międzywojennym liczba studentów ponownie wzrosła, osiągając szczyt w latach 30 - 14500 studentów. Dwie trzecie z nich studiowało literaturę, z czego 41% stanowiły kobiety, a 30% zagraniczni studenci. Wybuch II wojny światowej przyniósł wiele bólu i cierpienia. Rząd Vichy kolaborujący z Niemcami prześladował żydowskich uczniów i nauczycieli. Wielu z nich zostało rozstrzelanych lub deportowanych. Po zakończeniu wojny liczba studentów gwałtownie wzrosła osiągając liczbę 61400 w 1965 roku, co wymusiło rozbudowę kompleksu uczelnianego w latach 50. i 60. XX wieku. Utworzono wówczas Kampusu Jussieu, który stał się domem dla Wydziału Nauk.
W maju 1968 roku Sorbona stała się bastionem
demonstracji studenckich. Strajki zainicjował radykalny Ruch 22 Marca z uniwersytetu w Nanterrena. Od 13 maja rozpoczyna się strajk generalny i okupacja Sorbony. Reformy, które zostały wprowadzone tuż po strajku, podzieliły Uniwersytet Paryski na 9, a potem na 13 oddzielnych uniwersytetów. Każda z nowo utworzonych jednostek nauczania posiadała wybranego w wyborach rektora. Druk kolorze brązowym - wklęsłodruk, poddruk irysowy typooffsetowy zielono-beżowy.
| |
Rewers:
Z prawej strony ilustracja awersu medalu wręczonego Marii Skłodowskiej-Curie z okazji otrzymania Nagrody Nobla. Po raz pierwszy polska uczona otrzymała Nagrodę Nobla z fizyki w 1903 roku za badania dotyczące promieniotwórczości. Za wyodrębnienie czystych soli radu oraz określenie właściwości tego pierwiastka otrzymała w 1911 roku Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii, stając się pierwszym człowiekiem wyróżnionym tą nagrodą dwukrotnie i pierwszą kobietą uhonorowaną Noblem za wybitne osiągnięcia na rzecz rozwoju chemii. Wyróżnienie to zostało ustanowione w 1895 roku ostatnią wolą szwedzkiego przemysłowca i wynalazcy dynamitu, Alfreda Nobla, który na gratyfikacje dla przyszłych laureatów przeznaczył prawie cały swój ogromny majątek, zgromadzony dzięki licznym patentom. Nagrody przyznawane w dziedzinie chemii, literatury, pokoju, fizyki i medycyny zostały wręczone po raz pierwszy w 1901 roku. Pierwszym zdobywcą nagrody (Pokojowa Nagroda Nobla) był Jean Henri Dunant, założyciel Czerwonego Krzyża i Frédéric Passy.
Ceremonia wręczania nagród odbywa się corocznie 10 grudnia w Sztokholmie w Szwecji (z wyjątkiem nagrody pokojowej, która odbywa się w Oslo w Norwegii). Od 1902 nagrody są wręczane przez króla Szwecji. Każdy laureat otrzymuje złoty medal, dyplom oraz znaczną sumę pieniężną. Medale wykonane są ze złota o wadze około 175 gramów. Awers ukazuje portret Alfreda Nobla i lata jego narodzin i śmierci, a obraz na rewersie różni się w zależności od instytucji przyznającej nagrodę. Rygorystyczne
zasady nominacji i wyboru laureatów sprawiają, że nagroda ta jest jedną z najbardziej prestiżowych na świecie. Nie może być ona przyznana pośmiertnie oraz nie może być dzielona przez więcej niż trzy osoby (wyjątek stanowi Pokojową Nagrodę Nobla). Od 1968 Szwedzki Bank Narodowy przyznaje w dziedzinie ekonomii nagrodę imienia Alfreda Nobla.
W centrum widnieje cytat z wypowiedzi Skłodowskiej-Curie: „Rad wykryłam, lecz nie stworzyłam, więc nie należy do mnie, a jest własnością całej ludzkości”, poniżej którego widnieje faksymile podpisu chemiczki. Pod medalem lekko z lewej strony dostrzegamy budynek Instytutu Radowego w Warszawie. Odkrycie polonu i radu przez Polkę dało podstawy do ukształtowania się onkologii. Już w 1912 roku założyciel Komitetu do Badań i Zwalczania Raka, dr Józef Jaworski wystąpił z planem utworzenia w Warszawie „Zakładu do badań nad rakiem”. W 1913 roku przy ul. Kaliksta 8 w obecności Skłodowskiej-Curie otwarto Pracownię Radiologiczną Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Wybuch pierwszej wojny światowej przesunął w czasie realizacje dalszych projektów związanych ze zwalczaniem raka. W 1921 roku w Chicago Maria Skłodowska-Curie wystąpiła z propozycją utworzenia Instytutu Radowego w Warszawie. Podczas jej pobytu w Warszawie tego samego roku utworzono
Towarzystwo Instytutu Radowego pod jej honorowym patronatem. Pierwszym jego przewodniczącym został profesor Franciszek Czubalski. 24 grudnia 1923 roku Komitet wydał odezwę do narodu polskiego o datki na Dar Narodowy dla Marii Skłodowskiej-Curie, którym miał być Instytut Radowy jej imienia. Była to odpowiedź na słowa wypowiedziane przez noblistkę w Paryżu z okazji 25-lecia odkrycia radu: „Mojem najgorętszym życzeniem jest powstanie Instytutu Radowego w Warszawie” - cytat ten w formie pisma odręcznego pochodzący z cegiełki na budowę Instytutu Radowego w Warszawie możemy zobaczyć w świetle ultrafioletowy. Na początku 1924 roku utworzono Komitet Daru Narodowego pod honorowym patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Stanisława Wojciechowskiego. Plac pod budowę instytutu przy ulicy Wawelskiej darował Uniwersytet Warszawski. Akt erekcyjny został uroczyście wmurowany w czerwcu 1925 z udziałem Marii Skłodowskiej-Curiem, Stanisława Wojciechowskiego, ambasadora Republiki Francuskiej oraz mieszkańców stolicy. Z licznych datków od ludności pod
koniec roku rozpoczęto budowę Instytutu zgodnie z planem opracowanym przez Skłodowską-Curie i prof. Claude Regaud, dyrektora Instytutu Radowego w Paryżu. 17 stycznia 1932 roku przyjęto pierwszego pacjenta, a 29 maja tego samego roku odbyło się uroczyste otwarcie Instytutu Radowego, z udziałem Marii Skłodowskiej-Curie. Podczas uroczystości polska noblistka przekazała Instytutowi gram radu o wartości ponad pół miliona ówczesnych złotych, zakupiony dzięki zbiórce wśród kobiet amerykańskich i Polonii. Pierwszym dyrektorem instytucji został dr Franciszek Łukaszczyk. Początkowo w Instytucie pracowało dwóch lekarzy: dr Franciszek Łukaszczy i dr Józef Laskowski. Po kilku miesiącach dołączyła do nich dr Hanna Noblinówna. Placówka dysponował 5 aparatami do rentgenoterapii i 166 ładunkami radowymi. Na początku liczba chorych była mała, gdyż nie darzyli oni zaufaniem lekarzy. Nieliczne na początku zabiegi wykonywali lekarze z zewnątrz. Do 1933 roku przebadano około 1000 pacjentów, z czego do leczenia skierowano blisko
700 osób. W Instytucie utworzono nowoczesny dział dokumentacji z archiwum historii
chorób pisanych na maszynie. Początkowo praca na jedną zmianę w pawilonie Roentgena, po dwóch latach wymagała drugiej zmiany. W 1937 roku liczba łóżek wzrosła z 45 do 100. Koszty leczenia były wysokie i dlatego ubodzy pacjenci mogli liczyć na ulgi lub całkowite zwolnienie z kosztów leczenia. Liczba lekarzy pracujących w Instytucie z roku na rok powiększała się. W 1937 roku otwarto Pracownię Fizyczną, Wzorcownię Rentgenowską i Pracownię do Pomiarów Ciał Promieniotwórczych, której kierownikiem został uczeń Marii Skłodowskiej-Curie, prof. Cezary Pawłowski. Utworzono również Pracownię Biologiczną kierowaną przez utalentowanego dr. Zygmunta Zakrzewskiego. W 1938 roku w murach Instytutu obchodzono uroczyście 40 rocznicę odkrycia radu. Wraz z Polskim Komitetem do Zwalczania Raka ogłoszono Tydzień Przeciwrakowy w Polsce. W latach 1936-1938 średnie obłożenie łóżek w Instytucie wzrosło z 40 do 80%, by w roku 1939 przekroczyć 90%. Instytut rozpoczął prowadzić działalność dydaktyczno-naukową poprzez organizację kursów
onkologicznych. Wybuch II wojny światowej przyczynił się do zwolnienia tempa rozwoju placówki. W wyniku zagrożenia ze strony nazistów postanowiono przerwać leczenie radem, a 2 gramy będące własnością Instytutu w swoim domku letniskowym ukrył doktora Łukaszczyk. Po kapitulacji Warszawy przywiózł on część posiadanego radu, którego 720 mg skonfiskowali Niemcy. Odzyskane 420 mg radu posłużyły do leczenia chorych. Po zakończonym klęską Powstaniu Warszawskim personel i chorzy mogący poruszać się zostali wypędzeni. Pozostali chorzy zostali zamordowani, a budynek spalony. Po przekupieniu Niemców doktor Łukaszczyk w wozie opancerzonym dostał się na zgliszcza Instytutu, skąd zabrał ukryty rad i wywiózł go na Podhale. Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej w listopadzie 1945 roku podjęło decyzję o odbudowie Instytutu Radowego w Warszawie. Przebywający w Krakowie doktor Łukaszczyk przywiózł z powrotem do stolicy rad. Rozpoczętą w tym samym roku odbudową kierowała dr
Hanna Kołodziejska-Wertheim. Pierwszych chorych przyjęto w 1946 roku. Pełna działalność została wznowiona w 1947 roku. Utworzono trzy działy: radioterapii, patologii, chirurgii oraz Pracownię Radiologiczną. Do końca roku pracowało 11 lekarzy. W 1947 roku również powołano do życia Polskie Towarzystwo Przeciwrakowe, będące duchowym spadkobiercą Polskiego Komitetu do Zwalczania Raka. W zorganizowany w 1949 roku V Krajowy Zjeździe Przeciwrakowy udział wzięło około 200 uczestników. W 1950 roku otwarto Zakład Biologii Nowotworów, a w 1951 Zakład Fizyki Medycznej. W 1951 roku na mocy rozporządzenia Rady Ministrów powstał Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie z centralą w Warszawie i oddziałami w Krakowie i Gliwicach poprzez połączenie Instytutu Radowego w Warszawie, Instytutu Onkologii w Krakowie i Państwowego Instytutu Przeciwrakowego w Gliwicach. W 1952 roku opracowano Drugi Program Walki z Rakiem obejmujący rozwój badań naukowych, podstawowych i klinicznych, epidemiologię i profilaktykę
nowotworów oraz stworzenie bazy leczniczej. Program ten był realizowany od 1975 roku. Rok później utworzono Centralny Rejestr Nowotworów oraz samodzielny Oddział Chirurgiczny. W 1954 roku dzięki pracy dr Ludwiki Tarłowskiej stworzono Oddział Ginekologii Onkologicznej.
Wśród wielu specjalistów prym wiódł prof. Tadeusz Koszarowski. Wraz z zespołem onkologów opracował Trzeci Program Walki z Rakiem działający w latach 1976-1990. Rosnąca liczba zachorowań na raka wymusiła rozbudowę istniejącej bazy diagnostyczno-leczniczej. W 1972 roku postanowiono poszerzyć Instytut o placówkę w Ursynowie. Kamień węgielny pod budynek został uroczyście wmurowany 19 lipca 1977 roku.  Inwestycję finansowali obywatele poprzez wpłaty na Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia. 15 lipca 1984 roku otwarto część pomieszczeń na Ursynowie. W tym samym roku nastąpiła zmiany nazwy instytutu na Centrum Onkologii - Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie. W 1995 roku zakończono przeważającą część budowy Centrum Onkologii-Instytutu na Ursynowie.
W lewej części w świetle ultrafioletowym możemy zobaczyć wizerunek postaci Marii Skłodowskiej-Curie i Piotra Curie w laboratorium przy stole z naczyniami laboratoryjnymi wykonany na podstawie archiwalnego zdjęcia. Przechylając banknot możemy zauważyć wykonane farbą irydyscentną dwie kolby. Obydwa te naczynia chemiczne są uwiecznione na jednym z archiwalnych zdjęć przedstawiających Skłodowską w laboratorium.. Kolorystyka taka jak na awersie - typooffset.
| |
| Podpis: |
Prezes - Marek Belka Główny Skarbnik - Jerzy Stopyra |
| Autor: | Projektantem waloru jest Agnieszka Próchniak, ryt płyty wykonał Przemysław Krajewski. Gilosze wykonali wspólnie Agnieszka Próchnik i Paweł Kosiński. Technologię umieszczania znaku wodnego filigranowego opracował Piotr Karczmarczyk i Ireneusz Wojaczek. |
| W obiegu: | od 25 listopada 2011 | Drukarnia: | Państwowa Wytwórnia Papierów Wartościowych, Warszawa |
| Klauzula: | Banknoty emitowane przez Narodowy Bank Polski są prawnym środkiem płatniczym w Polsce |
| Zabezpieczenia: |
Jest to pierwszy polski banknot w którym wykorzystano zabezpieczenie Spark. Jest ono umiejscowione na awersie w postaci symbolu Ra w polu z rozchodzącymi się okręgami.
Zabezpieczenie to zrealizowano przy pomocy sitodruku i polegało na usytuowaniu w polu magnetycznym drobinek farby zmiennej optycznie (OVI-Optically Variable Ink)
w różnych częściach rysunku pod przeciwnymi kątami. Podczas oglądania pod określonym kątem poszczególne fragmenty rysunku widać w dwóch kolorach, które po zmianie kąta przekształcają się w inną barwę.
Do pozostałych zabezpieczeń można zaliczyć: ▸ nitka zabezpieczająca z powtarzającym się napisem „20 ZŁ” wykonanym mikrodrukiem oraz jego odbiciem lustrzanym; ▸ mikrodruki offsetowe i wklęsłodrukowe - na awersie powtarzające się napisy „20ZŁNBP”, „100ROCZNICAPRZYZNANIANAGRODYNOBLAMARIISKŁODOWSKIEJCURIE” (zmienna wysokość liter), „20”, na rewersie powtarzające się napisy „NARODOWYBANKPOLSKI”, „20ZŁNBP” oraz odwrócona liczba „20”; ▸ farba zmienna optycznie - na awersie w prawym górnym rogu wypełnienie oznaczenia nominału „20” (charakterystyczny deseń w fale) zmieniające kolor, w zależności od kąta patrzenia, z fioletowego na zielony, na rewersie w lewym górnym rogu oznaczenie nominału „20” zmieniające kolor z zielonego na złoty; ▸ farba irydyscentna - na rewersie dwa naczynia labolatoryjne i symbol Ra zmieniające barwę pod określonym kątem obserwacji; ▸ recto-verso - elementy wydrukowane po obu stronach banknotu, uzupełniają się pod światło, tworząc całość; ▸ efekt kątowy pojedynczy - na awersie pod nazwiskiem noblistki w zależności od kąta patrzenia napis „1911” w układzie poziomym; ▸ zabezpieczenia widoczne w świetle podczerwownym - awers widoczny w całości bez poddruku, na rewersie widać u góry napis „NARODOWY BANK POLSKI” oraz liczbę „20”, z prawej strony wyodrębnione pole, które w górnej części zawiera napis „1911/2011”, a w dolnej „20/DWADZIEŚCIA/ZŁOTYCH”, w górnej prawej części napis „100. ROCZNICA PRZYZNANIA/II NAGRODY NOBLA MARII/SKŁODOWSKIEJ CURIE”, na górnym i dolnym marginesie pas giloszowy; ▸ zabezpieczenia widoczne w świetle ultrafioletowym (długość fali 365 nm) - na awersie z prawej strony, oznaczenie serii i numeru w kolorze pomarańczowym, na rewersie w środkowej części, u góry w kolorze pomarańczowym napis: „1911 r. Nagroda Nobla w dziedzinie chemii przyznana/za wyodrębnienie czystych soli radu/oraz określenie właściwości tego pierwiastka”. W lewej części wizerunek postaci Marii Skłodowskiej-Curie i Piotra Curie w laboratorium przy stole z naczyniami laboratoryjnymi w kolorze seledynowym (dla fali o długośći 254 nm w kolorze pomarańczowym). Poniżej napis pismem odręcznym: „Mojem najgorętszem życzeniem jest powstanie Instytutu Radowego w Warszawie” oraz faksymile podpisu Marii Skłodowskiej-Curie w kolorze pomarańczowym; ▸ oznaczenie dla niewidomych „XX” (suche tłoczenie) - na awersie w prawym dolnym rogu wyczuwalne dotykiem. |
| Uwagi: | Banknot został wyemitowany z okazji 100 rocznicy przyznania Nagrody Nobla Marii Skłodowskiej-Curie w dziedzinie chemii. Nakład 60 000 sztuk. |
Do opisu banknotu wykorzystano informacje z kwartalnika wydawanego przez PWPW „Człowiek i Dokumenty” nr 24 (artykuł autorstwa Tomasza Turka: „Banknot kolekcjonerski 100. Rocznica przyznania Nagrody Nobla Marii Skłodowskiej-Curie w dziedzinie chemii”)
, katalogu Pana Czesława Miłczaka „Banknoty polskie i wzory” z 2012 roku (Tom II) i strony internetowej Narodowego Banku Polskiego www.nbp.pl, encyklopedia.pwn.pl, www.sorbonne.fr, pl.wikipedia.org, en.wikipedia.org, www.coi.pl
© 2013-2019 Wszelkie prawa zastrzeżone
Created by Jaro
Created by Jaro