20000 złotych 1989

Nominał:	20000 złotych
Data emisji:	1 lutego 1989
Seria i numer:	a) B 6888826 b) AN 1144353
Wymiar:	138 mm x 63 mm
Znak wodny:	W niezadrukowanym polu wizerunek orła bez korony z godła PRL.
Awers: Z lewej strony portret urodzonej w 1867 roku w Warszawie Marii Skłodowskiej-Curie. Jej ojciec Władysław był nauczycielem fizyki i matematyki, a matka Bronisława z Boguskich była przełożoną warszawskiej pensji dla dziewcząt z dobrych domów. Od najmłodszych lat odznaczała się pracowitością oraz doskonałą pamięcią. Po roku nauki na prywatnej pensji rozpoczęła naukę w III Gimnazjum Żeńskim w Warszawie, które ukończyła w 1883 roku, otrzymując złoty medal. Po śmierci siostry Zofii i matki odwróciła się od wiary katolickiej, stając się powoli ateistką. Pod wpływem Bronisławy Piaseckiej wstąpiła na Uniwersytet Latający, gdzie kontynuowała naukę w latach 1884-1885. W 1886 roku zatrudniła się jako guwernantka u ziemiańskiej rodziny Żorawskich mieszkającej w Szczukach. Tutaj przeżyła swoją pierwszą miłość, zakochując się z wzajemnością w synu swoich pracodawców, Kazimierzu, który był studentem Uniwersytetu Warszawskiego. Para postanowił się pobrać, lecz do ślubu nie dopuścili rodzice Kazimierza. Po powrocie do Warszawy w 1889 roku poszerzała swoją wiedzę z zakresu chemii i fizyki w laboratoriach Muzeum Przemysłu i Rolnictwa. Nauka w muzeum była możliwa dzięki ciotecznemu bratu Janowi Boguskiemu, który był kierownikiem pracowni fizycznej w Muzeum pełniącym funkcję polskiej placówki naukowej i uczelni w zaborze rosyjskim. Podstawy analizy chemicznej, która miała ogromny wpływ na rozwój kariery przyszła noblistka otrzymała od Napoleona Milicera. Ponieważ Rosjanie nie pozwalali kobietą studiować, postanowiła wyjechać do Paryża, gdzie w 1891 roku rozpoczęła naukę na Sorbonie. W 1893 roku otrzymała dyplom z fizyki, a rok później z matematyki. W 1895 roku zawarła ślub cywilny z Pierrem Curie i przyjęła obywatelstwo francuskie. W 1897 roku wygłosiła pierwszą pracę naukową na temat właściwości magnetycznych stali. Jako temat do obrony doktoratu wybrała promieniotwórczość uranu odkrytą w 1896 roku przez Antoin'a Henri'ego Becquerela. Becquerel sądził, że promieniowanie uranowe ulega odbiciu, załamaniu i polaryzacji, a więc uznano je za dobrze znane promieniowanie magnetyczne o bardzo krótkich falach, w wyniku czego zainteresowanie tym odkryciem spadło. Mimo to Skłodowska-Curie postanowiła przeprowadzić analizę znanych związków uranu, aby określić wpływ zawartości uranu w związkach na natężenie promieniowania. Dzięki zastosowaniu dokładnej metody elektrometrycznej w przeciwieństwie do prymitywnych klisz fotograficznych wykorzystywanych przez Becquerela odkryła, że promieniowanie jest proporcjonalne do zawartości uranu w próbce z wyjątkiem blendy smolistej i chalkolitu, które wykazują promieniowanie znacznie większe, niż wynikałoby to z zawartości w nich uranu. Podczas tych badań polska uczona odkryła również promieniotwórczość związków toru. W pracy opublikowanej w 1898 roku przedstawiła śmiałą tezę, według której w blendzie smolistej i chalkolicie musi występować nieznany nauce pierwiastek o silnej promieniotwórczości. Dalsze prace badawcze nad promieniowaniem prowadziła razem z mężem. W sierpniu 1898 roku małżonkowie w pracy naukowej pod tytułem „O nowej substancji radioaktywnej występującej w blendzie smolistej” donieśli o odkryciu nowego pierwiastka chemicznego nazwanego na cześć Polski „polonem”. Informacja o odkryciu polonu pojawiła się w sprawozdaniu z posiedzenia Akademii Nauk w Paryżu oraz w polskim miesięczniku „Światło”. Dość szybko, bo w grudniu 1898 roku małżeństwo Curie wspólnie z Gustavem Bémontem odkryli kolejny pierwiastek promieniotwórczy, nazwany radem. Z lewej strony portretu dostrzegamy model tego pierwiastka. Wynik prac małżeństwa Curie wywołały ogromne zainteresowanie w świecie naukowym. Po trzech latach badań w 1903 roku udało im się uzyskać 0,1 g chlorku radu, co było wystarczającą ilością do wyznaczenia masy atomowej radu. W 1903 małżonkowie otrzymali za badania zjawiska promieniotwórczości Nagrodę Nobla z fizyki oraz Medal Davy'ego przyznawany przez Towarzystwo Królewskie w Londynie. W tym samym roku Marii uzyskała doktorat. Jej praca doktorska była opublikowana w prestiżowym magazynie naukowym „Annales de Chimie et Physique” oraz w „Chemiku Polskim”. W 1904 roku objęła stanowisko kierownika laboratorium w katedrze fizyki utworzonej specjalnie dla jej męża na Sorbonie. Po tragicznej śmierci Pierr'a w 1906 roku, objęła po nim kierownictwo katedry, stając się pierwszą kobietą profesorem na paryskiej Sorbonie. W wyniku dalszych badań otrzymała metaliczny rad oraz opracowała metody otrzymywania substancji promieniotwórczych i metody dokładnych pomiarów ich aktywności. W 1911 roku otrzymała Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii. Dzięki jej staraniom w 1912 roku rozpoczęto w Paryżu budowę Instytutu Radowego. W trakcie pierwszej wojny światowej wraz z córką Ireną organizowała służbę radiologiczną na potrzeby szpitali wojskowych. Wskutek anemii złośliwej Maria Skłodowska-Curie zmarła 4 sierpnia 1934 roku w Sancellemoz. Została pochowana w grobie rodziny Curie w Sceaux pod Paryżem. W 1995 roku jej trumna i męża została przeniesiona do Panteonu w Paryżu.
Z lewej strony wizerunek pierwszego polskiego badawczego reaktora jądrowego „EWA” (nazwa jest akronimem słów: eksperymentalny, wodny, atomowy). W 1955 roku na mocy Pierwszej Konferencji Genewskiej zdjęto klauzulę tajności z tematu pokojowego wykorzystania energii atomowej. ZSRR zaoferował Polsce i innym krajom socjalistycznym możliwość kupna doświadczalnych reaktorów opracowanych przez sowieckich naukowców. Szacowana przez Rosjan kwota kontraktu wynosiła 15 mln dolarów. Analizy przeprowadzona przez ekspertów Instytutu Badań Jądrowych wykazała, iż proponowana cena jest znacznie wyższa od podobnych urządzeń dostępnych na zachodzie. W wyniku negocjacji ustalono ostatecznie cenę na poziomie 5,5 mln dolarów za gotowy reaktor wraz ze wsadem paliwowym. Budowa reaktora w Świerku rozpoczęła się na początku 1956 roku. 31 maja 1958 roku reaktor osiągnął stan krytyczny, a 14 czerwca został uruchomiony i oddany do użytku. Konstrukcja typu WWR-S zapewniała początkowo moc cieplną o wartości 2 megawatów. Do zasilania reaktora wykorzystano paliwo prętowe wzbogacone w 10% ²³⁵U. Rdzeń reaktora o objętości około 0,1 m³ znajdował się w aluminiowym zbiorniku wypełnionym wodą destylowaną pełniącą funkcję moderatora i chłodziwa. Przy pełnym załadunku konstrukcja mogła pomieścić blisko 800 prętów paliwowych zgrupowanych w 52 kastey paliwowe, zawierające 16 prętów każda. W rdzeniu znajdowało się również 9 prętów regulacyjnych i awaryjnych. Do produkcji izotopów promieniotwórczych wykorzystywano 8 pionowych kanałów otaczających rdzeń reaktora. Druk offsetowy brązowy, czerwonobrązowy, pomarańczowy, żółty.
Podpis:	Prezes Narodowego Banku Polskiego - Zdzisław Pakuła Główny Skarbnik Narodowego Banku Polskiego - Zbigniew Marski
Autor:	Autorem waloru jest Andrzej Heidrich, ryt płyty wykonała Wanda Morycińska-Zajdel.
W obiegu:	od 31 stycznia 1989 do 31 grudnia 1996 (prawie cały nakład został wycofany do połowy 1993 roku)
Drukarnia:	Państwowa Wytwórnia Papierów Wartościowych, Warszawa
Klauzula:	Bilety Narodowego Banku Polskiego są prawnym środkiem płatniczym w Polsce
Uwagi:	Banknot ten można było jeszcze wymieniać na nowe złote do 31 grudnia 2010 roku we wszystkich Oddziałach Okręgowych Narodowego Banku Polskiego oraz kasach banków krajowych prowadzących obsługę kasową.
Ciekawostki:	Banknot ten został wcześniej wprowadzony do obiegu niż umieszczona na nim data emisji.

‹ Wstecz

Do opisu banknotu wykorzystano informacje z katalogu Pana Czesława Miłczaka „Banknoty polskie i wzory” z 2012 roku (Tom II)