Nominał:
|
1000000 rubli
|
Data emisji:
|
1999
|
Seria i numer:
|
AA 1706164
|
Wymiar:
|
150 mm x 69 mm
|
Znak wodny:
|
Wielotonowy, w niezadrukowanym polu waza z kwiatami widniejąca na obrazie Jana Chruckiego (biał. Іван Фаміч Хруцкі).
|
Awers:
W centrum lekko z prawej strony grafika prezentująca znajdujące się na ulicy Lenina 20 Narodowe Muzeum Sztuki Republiki Białorusi, które w swych wnętrzach mieści największy zbiór dzieł sztuki w kraju. W zbiorach znajduje się ponad 27 000 dzieł sztuki. Historia muzeum rozpoczęła się 24 stycznia 1939 roku, kiedy Rada Komisarzy Ludowych BSRR uchwaliła ustawę powołującą do życia Państwową Galerię Sztuki w Mińsku, której siedziba mieściła się w 15 halach Wyższej Komunistycznej Szkoły Rolniczej. Okres przedwojenny pod kierownictwem białoruskiego malarza Mikołaja Mikholapa był czasem intensywnego tworzenia kolekcji. Dość szybko udało się zgromadzić w jednym miejscu najcenniejsze dzieła sztuki z prawosławnych i rzymsko-katolickich kościołów. Główny trzon kolekcji stanowiły eksponaty muzealne z Witebska, Homla, Mińska i Mohylewia. We wrześniu 1939 roku w wyniku wcielenia Zachodniej Białorusi do BSRR Galeria weszła w posiadanie kolekcji z pałacu Radziwiłłów z Nieświeża. Wśród przejętych dzieł sztuki były pasy
kontuszowe, 18-wieczne francuskie gobeliny oraz obrazy (16-19 wiek). Na początku 1941 roku zbiory Galerii liczyły 2711 dzieł sztuki, z których czterysta było na wystawie. Jednak bogata i duża kolekcja nie przetrwała długo.
W pierwszych dniach wojny zbiór był przygotowany do ewakuacji, ale personelowi nie udało się go uratować. Po wkroczeniu do Mińska naziści przystąpili do spisu najcenniejszych dzieł sztuki i wywozu ich do Niemiec. Pierwsze niemieckie oddziały rozpoczęły rabunek galerii. Do Mińska przybył Hans Posse i Kajetana Müllmann. Hans Posse jako dyrektor Galerii Drezdeńskiej odpowiadał za utworzenia Muzeum Osobowego Hitlera w Linz. Kajetan Müllmann miał za zadanie rejestrację wartości kulturalnych i artystycznych na ziemiach wschodnich. Do miasta przybyło Stowarzyszenie Badawczo-Dydaktyczne Dziedzictwo Przodków na czele z Himmlerem. Między tymi grupami panowała silna rywalizacja. Najlepsze zabytki wpadły w ręce Hansa Posse, który przewiózł je do
Rzeszy i Królewca. Do końca września 1941 roku prawie cała kolekcja Galerii została rozproszona. Mińsk stracił wiele dzieł sztuki, które zostały również splądrowane i zniszczone przez Wehrmacht. Z powodu braku katalogów muzealnych z okresu przedwojennego odzyskanie straconych walorów było utrudnione. Na liście zaginionych dzieł sztuki sporządzonej przez pracowników znajdowały się 223 rosyjskie obrazy, meble z Niebieskiej Sypialni Aleksandra II z Pałacu Zimowego, 60 ikon,89 rzeźb, 48 pasów kontuszowych, 480 przedmiotów z rosyjskiej porcelany, 800 przedmiotów z porcelany zachodnioeuropejskiej oraz setki dzieł sztuki białoruskich artystów. Po wojnie została zwrócona tylko niewielka ilość zabytków, głównie znajdująca się na wystawach w Rosji.
Od 1944 roku dyrektorem Galerii została Elena Aladova. Po wyzwoleniu Mińska Galeria otrzymała do wykorzystania cztery pokoje w Domu Związków Zawodowych na Placu Wolności. Dzięki zaangażowaniu pracowników, którzy pracowali z oddaniem i często w godzinach nadliczbowych,
Muzeum dosłownie „powstało z popiołów”. Pomimo dużych zniszczeń Mińska, który leżał w gruzach, rząd Republiki przeznaczył znaczne sumy pieniędzy na zakup dzieł sztuki dla Galerii. Już w 1945 roku odzyskano płótna Borisa Kustodijewa, Wasilija Polenowa, Karla Briullova i Isaaka Lewitana. W listopadzie 1946 roku otworzono wystawę stałą w sali na pierwszym piętrze Domu Związków Zawodowych. Galeria ciągle powiększała swój zbiór. Elena Aladova uzyskała pozwolenia na budowę nowej siedziby Galerii. Projekt budynku powierzono młodemu artyście i weteranowi wojennemu Michałowi Bakłanowi. Bakłanow zrealizowała projekt w stylu Imperium Rosyjskiego - typowy trend „triumfalny” architektury z końca lat 40 i początku 50. Planowano wybudować dwukondygnacyjny dwór z rzędem półkolistych okien i portykiem na rogu ulic Lenina i Kirova z fasadą w kierunku ulicy Uljanowa. Szerokie schody miały prowadzić na taras z zielonymi trawnikami. Planu tego nie zrealizowano, gdyż pod Galerię przekazano mały obszar na ulicy Lenina.
Zrezygnowano z idei „Pałac - Świątynia Sztuki”, na rzecz monumentalnej budowli z fasadą wzbogaconą w reliefy i alegorie malarstwa (autor Piotr Belousov) i rzeźby (autor Sergey Adashkevich). Fronton wieńczy rzeźba autorstwa Andreya Bembela pod tytułem „Chwała”. Budowa Galerii Sztuki z dziesięcioma przestronnymi salami, zajmując dwa piętra i dużą galerię, został ukończony w 1957. Uroczyste otwarcie Muzeum Sztuki Państwowej BSRR
(Galerii Sztuki do 10 lipca 1957) odbyło się 5 listopada 1957. W tamtych latach kolekcji muzeum już osiągnęła poziom przedwojenny i obejmowały około trzech tysięcy dzieł sztuki rosyjskiej, radzieckiej i białoruskiej.
Większość obrazów pochodziła z prywatnych kolekcji. W lat 1970-1980 muzeum osiągnęło szczyt aktywności wystawienniczej. Kolekcja białoruskiego nowoczesnego malarstwa i grafiki podróżowała po krajach Wspólnoty Socjalistycznej. W 1947 roku w Mińsku można było podziwiać dzieła z muzeów polskich. W 1979 roku do Mińska zawitała kolekcja
polskiego portretu z 16-18 wieku. W 1977 roku dyrektorem Muzeum został artysta grafik Yury Karachun. Kład szczególny nacisk na konserwowanie zabytków białoruskich, jak również w systematyczną i kompleksową renowacje zamku Mir. Z braku terenów wystawowych Muzeum musiało pokazywać tylko niewielką część swojej kolekcji. Do głównego gmachu postanowiono dobudować budynek gospodarczy według projektu architekta V. Belyankina. Rozbudowa rozpoczęła się w 1993 roku. W wyniku Deklaracji Niepodległości Białorusi zaraz po upadku Związku Radzieckiego (ZSRR), status muzeum i jego polityka kulturalna została gruntownie zmieniona: od 1993 roku Muzeum zmieniło nazwę na Narodowe Muzeum Sztuki
Republiki Białorusi. W roku 1999 problemy dotyczące terenów wystawowych Muzeum zostały częściowo rozwiązane: zgodnie z dekretem prezydenta Republiki Narodowe Muzeum Sztuki Republiki Białorusi weszło w posiadanie sąsiedniego pięciopiętrowego budynku przy ulicy Lenina 22.
W lewym górnym rogu liczbowe oznaczenie nominału „1000000”. Pod budynkiem napis „АДЗІН МІЛЬЁН РУБЛЁЎ”.
Druk w kolorze zielonym - wklęsłodruk. Poddruk offsetowy niebieski, jasnobrązowy i żółty.
|
Rewers:
W centrum fragment obrazu „Portret nieznajomej z kwiatami i owocami” namalowany w 1838 roku przez Jana Chruckiego. Obraz został namalowany farbą olejną na płótnie o wymiarach 80,2 x 112 cm. Kobietą na dziele jest prawdopodobnie żona artysty. W centrum obrazu widzimy piękne lilie i róże w dzbanku, winogrona i brzoskwinie w wazonie. Artysta stworzył świąteczną harmonię obrazu w dziwnym świecie, który jest hojny w dary natury. Uroczysty charakter podkreśla czerwony szal. W płótnie widać charakterystyczną dla sztuki akademickiej dbałości o detale i iluzję przeźroczystości przedmiotów, co jest szczególnie widoczne na przykładzie prześwitującej chusteczki wokół szyi kobiety lub szklanki stojącej na tacy. Chrucki podczas malowania korzystał z gładkiego pędzla.
Jan Chrucki urodził się w 1810 roku w polskiej rodzinie szlacheckiej we wsi Ułła w zaborze rosyjskim, na ziemiach zabranych, w ówczesnej guberni witebskiej. Był najstarszym z sześciu dzieci unickiego księdza. Rysunku i malarstwa nauczył się w liceum pijarów w Połocku. Należał do pierwszego pokolenia polskich malarzy, którzy po zamknięciu przez władze rosyjskie Uniwersytetu Wileńskiego studiowali w Petersburgu.
W latach 1830-1839 studiował w Cesarskiej Akademii Sztuk Pięknych pod kierunkiem Aleksandra Warnecka. W 1836 na studiach otrzymał srebrny medal za „Kwiaty i owoce” oraz dwa złote medale w 1838 za obrazy „Staruszka robiąca na drutach” i „Martwa natura”. W Ermitażu studiował dzieła niderlandzkich artystów z XVII wieku. Interesował się szczególnie martwą naturą. Obrazy Chruckiego stopniowo pozyskiwały uznanie krytyków i społeczeństwa. Potrafił projektować wnętrza, co potwierdzają częste angaże u zamożnych osób.
W 1836 roku jego płótna ukazujące martwą naturę zostały nagrodzone Wielkim Srebrnym Medalem Akademii Sztuk Pięknych. W 1839 za „Starszą kobietę wiążącą skarpetkę ” dostał Mały Złoty Medal Akademii. Po śmierci ojca w 1840 osiedlił się we wsi Zacharnicze pod Połockiem. Okres ten obfitował w dzieła o tematyce religijnej i portrety. Zmarł w 1885 roku.
W lewym górnym rogu napis „АДЗІН МІЛЬЁН РУБЛЁЎ”. Na dole waloru w centrum liczbowe oznaczenie nominału „1000000”. Druk offsetowy w kolorze niebieskim i zielonym. Poddruk offestowy pomarańczowy, oliwkowy, żółty, zielony, kakaowy, różowobrązowy, brązowy.
|
W obiegu:
|
od 30 kwietnia 1999 do 1 stycznia 2001 (banknot możnabyło wymieniać do 1 stycznia 2004 roku)
|
Drukarnia:
|
Московская печатная фабиика Гознак „GONZAK”, Moskwa
|
Klauzula:
|
Падробка білетаў Нацыянальнагa Банка Рэспублікі Беларусь праследуецца па закону |
Zabezpieczenia:
|
Do zabezpieczeń można zaliczyć:
▸ mikrodruki stalorytowe i offsetowe - na awersie powtarzający się tekst „НБРБ” (dolna krawędź giloszowego pasa na górze i górna krawędź giloszowego pasa na dole waloru), na rewersie powtarzający się tekst „НБРБ” (dolna krawędź giloszowego pasa na górze waloru) oraz liczba „1000000” (górna krawędź giloszowego pasa na dole waloru);
▸ tło antykseryczne;
▸ nitka zabezpieczająca - powtarzający się napis „НБРБ” oraz jego odbicie lustrzane;
▸ recto-verso - elementy ozdobnej grafiki widocznej na awersie z prawej strony budynku wydrukowane po obu stronach banknotu, uzupełniają się pod światło tworząc całość;
▸ efekt kątowy - na awersie z prawej strony budynku widoczny w zależności od kąta patrzenia tekst „РБ” (Рэспубліка Беларусь ) w układzie pionowym;
▸ zabezpieczenia widoczne w świetle podczerwonym - na awersie widać wyodrębnione pole z efektem kątowym, poniżej którego znajduje się fragment pasa giloszowego, lewa połowa rozety giloszowej z datą w prawym dolnym rogu, na rewersie seria wraz z numeracją oraz elementy wydrukowane złotą farbą;
▸ zabezpieczenia widoczne w świetle ultrafioletowym - zabezpieczenia widoczne w świetle ultrafioletowym - włókna zabezpieczające zatopione w masie papierowej w kolorze czerwonym, niebieskim i zielonym, na awersie w centrum fragment tła w kolorze zielonym, na rewersie cyfrowe oznaczenie nominału w kolorze zielonym oraz seria i numeracja w prawym górnym rogu w kolorze czerwonym.
|