Awers:
W centrum widzimy Placu Zwycięstwa w Mińsku („białoruski: Пло́шча Перамо́гі”) położony przy skrzyżowaniu Alei Niepodległości i ulicy Zakharau. Plac znajduje się w historycznym centrum Mińska w pobliżu muzeum 1 Kongresu RSDRP, biura głównego Państwowej Telewizji i Radia oraz urzędu stanu cywilnego. Od Placu Zwycięstwa do rzeki Świsłacza i do wejścia do Parku im. M. Gorkiego rozciąga się zielony park. Miejsce to jest kluczowym symbolem Mińska. To tutaj odbywają się świąteczne parady oraz sesje fotograficzne nowożeńców. Plac ten jest odpowiednikiem Placu Czerwonego w Moskwie w Federacji Rosyjskiej i zaczął się kształtować w 1939 roku zgodnie z ogólny planem miasta z lat 1932-1936 opracowanym przez architekta Ю. Kilovatova i konsultowanym z В. Witmanem. W 1939 roku rozpoczęto budowę dwóch budynków z cechami klasycyzmu w kształcie łuków zaprojektowanych przez R. Stolera. Podczas drugiej
wojny światowej budynki zostały praktycznie zniszczone. W 1957 Stoler przybył do Mińska, gdzie brał aktywny udział w odbudowie zniszczonych zabudowań. Po zakończeniu działań wojennych architektura placu była dalej rozwijana według ogólnego planu z 1946 roku (architekt M. Androsov i N. Trachtenberg). Według szkiców plac przybrał kształt okręgu. Opracowany w 1950 roku przez M. Barshcha i G. Aranauskasa szczegółowy projekt planowania i rozwoju był realizowany w latach 1950-1956. W ramach tego projektu po obu stronach alei wybudowano symetrycznie rozmieszczone grupy budynków mieszkalnych prezentujące ideę otwartej przestrzeni utworzonej dzięki rzecze Świsłacz, nad którą wybudowano most (1951-1953). Wolna interpretacja klasycznych tematów architektonicznych zrealizowana w układzie zespołowym, podkreślały plastyczne i semantyczne wejścia do podwórek oraz monumentalne dwurzędowe kolumnady łączące domy od strony południowej. Wyższe kondygnacje budynków pozyskały potrójne okna z
kolumnami, a balkony przyozdobiono sztukaterią wykorzystującą motywy roślinne, wazy, girlandy oraz medaliony przedstawiające gołębie. Rogi budynków zwieńczono wieżyczkami.
W centrum dominuje czworoboczny Pomnik Zwycięstwa, wybudowany w 1954 roku na cześć żołnierzy armii radzieckiej i białoruskich partyzantów, którzy zginęli w walkach o wyzwolenie Białorusi. Historia pomnika sięga 1946 roku, kiedy to ogłoszono konkurs na Pomnik Zwycięstwa. Początkowo planowano, aby monument postawić w pobliżu Placu Październikowego, ale stał tam już pomnik Stalina. Zwycięski projekt przewidywał stworzenie 48-metrowego pomnika z białego marmuru z odcieniami różu. Aby zdążyć z odsłonięciem pomnika w 10 rocznicę wyzwolenia Białorusi, zdecydowano się skrócić kolumnę monumentu o 10 metrów i całość wykonać z szarego granitu. Granit został przywieziony z Dniepropietrowska i Żytomierza. 38-metrowy pomnik ustawiono na postumencie w kształcie kwadratu. Rzeźbę w granicie na podstawie projektu U. Karola i G. Zagorskiego wykonali: Zair Azgur, Andrei Bembel, Aleksiej Glebov, Sergei Selikhanov.
U podstawy monumentu znajduje się wykonany z brązu przez leningradzkich specjalistów Święty Miecz Zwycięstwa. Podest cokołu z czterech stron zdobią płaskorzeźby o następującej tematyce: „9 maja 1945”, „Armia Radziecka podczas Wielkiej Wojny Ojczyźnianej”, „Białoruscy partyzanci”, „Honor bohaterów, którzy oddali swoje życie dla wyzwolenia”. Wokół obelisku rozmieszczono cztery wieńce z brązu symbolizujące cztery fronty, na których żołnierze oddali swoje życie, walcząc o wyzwolenie Białorusi spod jarzma nienieckich najeźdźców. 3 lipca 1961 roku w siedemnastą rocznicę wyzwolenia Mińska, Honorowy Obywatel Mińska, bohatera Związku Radzieckiego generał brygady Aleksiej Burdeinei rozpalił Wieczny Płomień u fundamentów obelisku.
W 1984 roku architekci B. Larchenko, B. Shkolnikov i K.Vyazgin zmienili kształt palcu z okrągłego na owalny, dostosowując go do wymogów budowanego metra. 1 lipca 1984 zamontowano granitowe bloki zawierające kapsułki z ziemią Miast Bohaterów (Leningrad, Stalingrad, Sewastopol, Odessa, Kijów, Moskwa, Twierdza Brzeska, Noworosyjsk, Kercz, Mińsk, Tuła). Rok później dodano kapsułki z ziemią z Murmańska i Smoleńska. Podczas obchodów 40 rocznicy zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej w przejściu podziemnym pod Placem Zwycięstwa otwarto Salę Pamięci poświęconą Bohaterom Związku Radzieckiego, którzy oddali swoje życie, aby wyzwolić Białoruś spod okupacji hitlerowskiej. Cykliczne wystawy pod placem łączą się z Salą Pamięci. Podświetlany wieniec na środku Sali jest dziełem artysty V. Pozhyaka. Dodatkowo na jednej ze ścian osadzono wykonaną z brązu gwiazdę Bohatera Związku Radzieckiego oraz listę 566 obywateli białorusi i innych republik radzieckich, którzy walczyli o wyzwolenie ziemi
białoruskiej i otrzymali tytuł Bohatera Związku Radzieckiego. W 2003 roku plac został nieznacznie odnowiony w celu poprawienia stabilności pomnika ulegającemu uszkodzeniom spowodowanym działalnością metra i pociągów. Podczas tej rewitalizacji zastąpiono stare jodły i trawnik nowymi.
Pomnik Zwycięstwa wieńczy 3-metrowa replika Orderu Zwycięstwa ozdobiona mozaiką stworzoną przez Leningradzką Akademię Sztuki. Order ten stanowi najwyższe odznaczenie bojowe Związku Radzieckiego i jest jednym z najrzadszych odznaczeń na świecie. Był on przyznawany tylko generałom i marszałkom za przeprowadzone z powodzeniem operacje bojowe z udziałem jednej lub kilku armii, co skutkowało udaną akcją w ramach jednego lub kilku frontów oraz radykalną zmianą sytuacji na korzyść Armii Czerwonej. Order nadano tylko 20 razy, przyznając go 12 sowietom i pięciu zagranicznym przywódcom. Z propozycją utworzenia orderu wystąpił służący w kwaterze głównej Armii Radzieckiej około czerwca 1943 roku pułkownik N.S. Neyelov. Zaproponował on, żeby nowe odznaczenie nazwać „Orderem za Wierność Ojczyźnie”, jednak obecną nazwę nadano mu w październiku 1943 roku. 25 października 1943 roku projektant wielu radzieckich medali A. I. Kuzniecow zaprezentował swój pierwszy szkic okrągłego
medalionu z portretem Lenina i Stalina Naczelnemu Wodzowi. Stalin nie zatwierdził szkicu, ponieważ chciał, aby odznaczenie prezentowało Wieżę Spasską. Kuzniecow powrócił cztery dni później z kilkoma nowymi projektami, z których Stalin wybrał pracę zatytułowaną „Zwycięstwo”. Poprosił Kuzniecowa o nieznaczną modyfikację projektu, a 5 listopada ostatecznie zatwierdzono prototyp. Order ustanowiono oficjalnie dekretem Rady Najwyższej ZSRR z 8 listopada 1943 roku. Jako pierwszy Orderem Zwycięstwa został odznaczony 10 kwietnia 1944 zastępca naczelnego wodza i dowódca 1 Frontu Ukraińskiego Marszałek Związku Radzieckiego Gieorgij K. Żukow oraz szef Sztabu Generalnego marszałek Aleksander M. Wasilewski. Order ten był również nadany najwyższym dowódcom wojsk sprzymierzonych. Wszystkie Ordery Zwycięstwa, oprócz kontrowersyjnej nagrody z 1978 roku dla Leonida Breżniewa odwołanej pośmiertnie za niespełnienie wymogów odznaczenia, zostały nadane podczas II wojny światowej. Podobnie jak inne nagrody
komunistyczne, order mógł być przyznany jednej osobie
kilkukrotnie. W przeciwieństwie do innych radzieckich orderów nie posiadała on wygrawerowanego numeru seryjnego, który widnieje tylko na certyfikacie. Po śmierci posiadacza Order Zwycięstwa miał być zwrócony ZSRR. Większość nagród jest obecnie przechowywanych przez Fundusz Diamentowy na Moskiewskim Kremlu. Wyjątek stanowi Order Zwycięstwa Dwighta D. Eisenhowera, który można zobaczyć w Bibliotece Prezydenckiej Dwighta D. Eisenhowera i Muzeum w Abilene w Kansas, Orderu Zwycięstwa feldmarszałka Bernarda Montgomery'ego, który jest wystawiony w Imperial War Museum w Londynie, oraz Order Zwycięstwa Josipa Broza Tito, przechowywany w Muzeum Historii Jugosławii w Belgradzie. Odznakę orderu stanowiła pięcioramienna gwiazda wykonana z platyny z pięcioma dużymi rubinami na ramionach. Zastosowane rubiny są syntetyczne, nie dlatego, że są tańsze od naturalnych, ale dlatego, że posiadają jednolity kolor, którego naturalne kamienie nie mogą zagwarantować. W centrum gwiazdy znajduje się błękitny emaliowany medalion
z wykonanym ze złota wizerunkiem murów Kremla, Wieżą Spasską i Mauzoleum Lenina otoczonym po bokach przez wysadzane brylantami girlandy z liści laurowych i dębowych w kolorze złotym. Nad basztą umieszczony jest biało emaliowany napis „CCCP”, a na dole na czerwonym polu biały emaliowany napis Победа – (Zwycięstwo). Order ma wymiary 72 x 72 mm. Cały order waży 78 g (47 g platyny, 2 g złota, 19 g srebra, 25 karatów rubinu i 16 karatów brylantów (3,2 g). Druk w kolorze fioletowym. Poddruk cyjanowy, pomarańczowy, bursztynowy, winny.
|