50 florinów - Aruba

Nominał:	50 florinów
Data emisji:	1 stycznia 2019
Seria i numer:	A0601488
Wymiar:	148 mm x 74 mm
Znak wodny: W niezadrukowanym polu wielotonowy wizerunek endemicznej arubańskiej pójdźki ziemnej występującej tylko na Arubie, znanej lokalnie jako Shoco. Ptak ten posiada brązowe jasno nakrapiane upierzenie i wyróżnia się małą okrągłą głowę z charakterystycznymi dużymi żółtymi oczami otoczonymi białą obwódką z piór i długimi szarymi nogami. Ciało tej sowy osiąga długość około 20 centymetrów. Jej główny pokarm stanowią owady i gryzonie, na które poluje z ziemi, idąc lub biegnąc za ofiarą. Zdarzają się również ataki po wcześniejszej serii podskoków. Gatunek ten jest mało poznany przez badaczy. Samica składa od trzech do sześciu jaj, z których po 42 dniach wykluwają się pisklęta. Jako schronienie wykorzystują wykopane nory w pobliżu kaktusów lub suchych lasów. Po zakończeniu sezonu lęgowego wykorzystują nory jako miejsce schronienia. W przeciwieństwie do innych przedstawicieli sów często są również aktywne w dzień. Populacja Shoco znacznie się zmniejszyła w ciągu ostatnich kilku dekad i jest obecnie zagrożona. Szacuje się, że pozostało mniej niż 200 par. Głównym zagrożeniem dla tego sympatycznego ptaka jest działalność człowieka ingerującego w środowisko naturalne oraz drapieżniki takie jak boa dusiciel. Chociaż Shoco nie jest obecnie chroniona na Arubie, to jest podejmowane wiele działań mających na celu uchronienie tego gatunku przed wymarciem. Do jednych z takich działań można zaliczyć monitoring populacji występującej na obszarze chronionym Parku Narodowego Arikok. Pod wizerunkiem sowy widnieje znak filigranowy w postaci logotypu Centralnego Banku Aruby.
Strona przednia: W centrum dominuje podobizna żyjącego na lądzie kraba czerwonego należącego do gatunku Gecarcinus ruricola. Pancerz tego kraba rośnie w tempie 2,5 centymetra na rok. Pełną dojrzałość płciową osiąga po 5 latach i może żyć w sumie do 10 lata. Aby uniknąć nadmiernej utraty wody z organizmu prowadzą nocny tryb życia. Posiadają także „nefrytową wkładkę” na, której gromadzi się wydalany mocz - dzięki drobnoustrojom zostaje on oczyszczony przed ponownym wchłonięciem zawartej w nim wody do organizmu skorupiaka. Gecarcinus ruricola występuje na większości obszaru Karaibów, od Kuby i Bahamów na zachodzie, przez Antyle po Barbados na wschodzie. Można go również spotkać na Florydzie i w Nikaragui. Istnieje niewiele potwierdzonych przykładów zaobserwowania tego gatunku na kontynencie. Loggerhead Key na Suchej Tortudze wyznacza najbardziej wysunięty na północ obszar jego wyspiarskiego zasięgu, który rozciąga się na Bahamach i Kubie, przez Wielkie Antyle i Małe Antyle, aż po Barbados. Kilka odizolowanych populacji możemy spotkać na Curaçao, na Wyspach Łabędzi (Honduras), Half Moon Caye (Belize) oraz na archipelagu San Andrés, Providencia i Santa Catalina u wybrzeży Kolumbii. Gecarcinus ruricola doskonale radzi sobie wiele kilometrów od morza i na dużych wysokościach - na Jamajce zaobserwowano kraby na wysokości ponad 1000 metrów. Po kopulacji następuje masowa migracja samic do morza w celu uwolnienia zapłodnionych jaj. Przeciętna samica nosi około 85 000 jaj, z których wykluwają się larwy żyjące jako plankton. Tylko mały odsetek larw dorasta do postaci megalop, które po dotarciu na ląd poruszając się z prędkością 1-2 metrów na sekundę tworzą swoistego rodzaju „czerwony szlak”. Młode kraby żyją przez trzy lata w norach zamieszkałych przez inne kraby i jedzą żywność przyniesioną do nory przez starsze osobniki. Kraby tego gatunku są wszystkożernymi padlinożercami, odżywiającymi się głównie roślinami o małej zawartości azotu. Mięso tego skorupiaka jest bogate w białko w wyniku czego stanowi cenne źródło pokarmu dla miejscowej ludności. W wyniku konfrontacji z drapieżnikami przybierają pozycję obronną cechującą się uniesionymi do góry szczypcami. Powyżej niezadrukowanego pola znaku wodnego widnieje stylizowana jaszczurka Cnemidophorus arubensis należąca do rodziny tejowatych zwana lokalnie jako Cododo. Populacja tego endemicznego kręgowca występującego tylko na Arubie w ostatnich lat znacznie się powiększyła. Samce koloru szarego lub szaro-brązowego posiadają białe kropki z delikatną niebieską krawędzią, niebieski ogon i niebieskie łaty na tylnych kończynach. Samice koloru szarego lub khaki-brązowego mają podobne kropki jak samce, lecz nie posiadają charakterystycznego niebieskiego ogona. W obliczu zagrożenia przedstawiciele tego gatunku zatrzymują się i machają przednią kończyną w powietrzu. Poniżej kraba w tło banknotu wkomponowano Sesuvium Portulacastrum należącą do rodziny Pryszczyrnicowatych (Aizoaceae). Jest to wieloletnie rozłożyste zioło osiągające wyskość do 30 centymetrów i posiadające grube gładkie łodygi, które mogą mieć nawet 1 metr długości. Gładkie i mięsiste zielone liście kształtu linearnego lub lancetowatego mają długość od 1 do 7 centymetrów i szerokość od 2 do 15 milimetrów. Łodygi rośliny zdobią drobne kwiaty koloru różowego lub fioletowego. Sesuvium portulacastrum możemy spotkać na piaszczystej glinie, piaskowcach, przybrzeżnych wapieniach i słonych bagnach na całym świecie. Pochodzi z Afryki, Azji, Australii, Ameryki Północnej i Ameryki Południowej. Ekstrakt roślinny wykazuje działanie przeciwbakteryjne, przeciwnowotworowe i umiarkowane działanie przeciwgrzybicze. Sesuvium portulacastrum jest spożywana na Filipinach, gdzie w języku tagalog nazywana jest „dampalit”, a w języku Visayan „bilang” lub „bilangbilang”. Wykorzystywana jest przede wszystkim jako składnik słodkich tradycyjnych marynata atchara. Elementem przykuwającym uwagę jest głowa konury brązowogardłowej (Eupsittula pertinax arubensis) wykonana przy pomocy farby zmiennej optycznie. Ten endemiczny gatunek występujący tylko na Arubie nazywany lokalnie Prikichi został w 2017 roku ogłoszony ptakiem narodowym, detronizując pójdźkę ziemną posiadającą ten tytuł od 2012 roku. Upierzenie tej papugi jest zielone, przy czym dole partie są jaśniejsze od górnych. Lotki na skrzydłach mają kolor niebieski, gardło jest brązowe jak u większości podgatunków, a szary dziób jest lekko zakrzywiony do dołu. Konury zamieszkują lasy, sawanny i zarośla w północnej Ameryce Południowej (Kolumbiia, Wenezuela, Gujana, Aruba, Bonaire, Curaçao, Antyle Holenderskie), Brazylii (region Rio Negro/Branco) i południowej Ameryce Środkowej (Panama, Kostaryka). Na wyspie Aruba znajduje się duża liczba domów z bogatymi zdobieniami na fryzach i elewacyjnych. Domy te w języku papiamento nazywane są „Cas floria” lub „Cas decora”. Dekoracje znajdują się głównie w części wiejskiej wyspy i zostały nałożone za pomocą warstw tynku. Wgłębienia figuratywne wykonano w formie symboli za pomocą form cynkowych lub kartonowych. Obecnie pozostaje wiele pytań dotyczących znaczenia i pochodzenia symboli. W pobliżu głowy kraba dostrzegamy trzy takie dekoracje. Jedna z nich jest interpretowana jako drzewo życia otoczone ramionami i ma zapewnić ochronę rodzinie. Znaczenia pozostałych dwóch symboli jak do tej pory nie udało mi sie rozszyfrować. Zamieszczony na stronie przedniej pasek z ruchomym efektem 3D zdobi czteroramienna gwiazda zaczerpnięta z flagi Aruby. Symbolizuje ona cztery strony świata, z których na wyspę przybyli mieszkańcy oraz cztery główne języki używane na wyspie: holenderski, hiszpański, angielski i papiamento. Gwiazda reprezentuje również samą wyspę jako krainę o czerwonych glebach, otoczoną białymi plażami położonymi nad błękitnym morzem. Druk w kolorze ciemnoczerwonym i filoletowym - wklęsłodruk. Poddruk offsetowy różowobrązowy, szmaragdowy, zielony, wrzosowy.
Strona odwrotna: W centralnej części dominuje grafika prezentująca wybudowaną w 1868 roku Wieże Wilhelma III stanowiącą część fortu Zoutman znajdującego się w stolicy Aruby Oranjestad. W 1796 roku w Curaçao pod przewodnictwem gubernatora Johana Rudolfa Lauffera utworzono Komitet Wojskowy stawiający sobie za cel budowę fortyfikacji mających zapewnić ochronę przed nieprzyjaciółmi i piratami wysp Aruba, Curaçao i Bonaire. Fort na Arubie został nazwany na cześć holenderskiego kontradmirała Johana Arnolda Zoutmana, który walczył w czwartej wojnie anglo-holenderskiej i amerykańskiej wojnie o niepodległość. Został on ukończony w 1798 roku na ówczesnej linii brzegowej wyspy i początkowo był uzbrojony w cztery działa. Renowację podniszczonego fortu zainicjował w 1826 roku komendant Simon Platsa. W latach 1830-1834 w murach twierdzy nie stacjonowały żadne oddziały wojskowe. W 1859 roku fort okupowała niewielka grupa osób kolaborujących z kolonialistami. W tym okresie wybudowano cele więzienne naprzeciwko wschodniej i zachodniej ściany likwidując przy tym część strzelnic i stanowisk strzelniczych. Na wniosek gubernatora J.H. Fergusona w 1866 roku rozpoczęto budowę latarni morskiej w forcie pełniącej również funkcje wieży zegarowej. Ukończona wieża została nazwana na cześć króla Holandii Wieżą Wilhelma III i została oddana do użytku w dniu jego urodzin przypadających na 19 lutego 1868 roku. Łuki w jej podstawie zaprojektowano jako zachodnie wejście do fortu. Z czasem oryginalną lampę naftową zastąpiono lampą benzynową, a następnie w 1830 roku lampą acetylenową. Pięć lat później zamontowano oświetlenie elektryczne. Wieża przestała funkcjonować jako latarnia morska w 1963 roku po demontażu lampy. Pełniła również funkcję sali sądowej, biblioteki, poczty, urzędu skarbowego, strażnicy i siedziby policji. W 1936 roku wschodnie cele zastąpiono betonowymi i wybudowano mur, który możemy dzisiaj podziwiać. Fort i wieża przeszły prace konserwatorskie trwające od 1974 do 1980 roku. 15 września 1983 roku obiekt został ponownie otwarty jako Muzeum Historyczne Aruby. Eksponaty obejmują prehistorię i rozwój Aruby na początku XX wieku. Wizyty grupowe i piesze wycieczki po mieście są organizowane przez wykwalifikowanych przewodników. Przechylając banknot pod odpowiedni kątem, na pasku opalizującym dostrzegamy kolejny symbol widniejący na domach nazywanych „Cas decora”. Jest to sześcioramienna gwiazda lub kwiat znajdujący się aż na 90% wszystkich „Cas decora”. Ponieważ symbol ten prawie zawsze jest umieszczony w górnych rogach pionowych dekoracji, prawdopodobne symbolizuje szczęście i stanowi ochronę domu i mieszkańców przed złem. W pobliżu foru widzimy jeszcze dwa symbole, które mogliśmy podiwiać na stronie przedniej banknotu. Druk offsetowy ciemnobrązowy i filoetowy, poddruk łososiowy, różoworązowy, jasnoniebieski.
Podpis:	President: Jeanette R. Semeleer Directeur: Miriam Gonzalez
W obiegu:	od 3 czerwca 2019
Drukarnia:	Crane Currency
Zabezpieczenia: ▸MOTION SURFACE® - podczas przechylania banknotu na pasku naniesiony na powierzchnię papieru dzięki mikrosoczewką, widzimy pulsujące promienie słońca oraz poruszające się gwiazdy, które w okręgach sprawiają wrażenie trójwymiarowości; ▸mikrodruk - na stronie przedniej „CENTRALEBANKVANARUBA” (linijka powtarzającego się tekstu wzdłuż dolnego i górnego marginesu oraz nad i pod wyodrębnionym polem składającym się z powtarzających się liczb „50” w górnej części banknotu), „50FLORIN” (linijka powtarzającego się tekstu pomiędzy polem zadrukowanym a polem znaku wodnego), „CANGREUDITERAGECARCINUSRURICOLA” (linijka powtarzającego się tekstu nad aparatem gębowym kraba), „CODODO CORUS ARUBENSIS” (tekst wewnątrz stylizowanej jaszczurki), „BANANA DI RIF SESUVIUM PORTULACASTRUM” (tekst wewnątrz stylizowanej sesuvium), na stronie odwrotnej fragment hymnu Aruby noszącego tytuł „Aruba Dushi Tera” (wzdłuż dolnego i górnego marginesu), „50FLORIN” (linijka powtarzającego sie tekstu pomiędzy polem zadrukowanym a polem znaku wodnego); ▸farba zmiennie optycznie - na stronie przedniej w polu znaku wodnego głowa konury brązowodardłowej wraz z cyfrowym oznaczeniem nominału, zmienia płynnie kolor w zależności od kąta patrzenia ze złotego na zielony, przy jednoczesnej obserwacji ruchu falistej linii; ▸recto-verso - fragmenty liczby „50” w polu znaku wodnego, uzupełniają się pod światło, tworząc całość; ▸pas opalizujący - na stronie odwrotnej pas w kolorze metalicznym z powtarzającym się naprzemiennie cyfrowym oznaczeniem nominału „50” i kwiatkiem, który jest widoczny lub niewidoczny w zależności od kąta patrzenia; ▸EURion (konstelacja EURion) - zabezpieczenie stosowane w banknotach od 1996 roku w postaci układu małych okręgów (w tym przypadku żółtych), których rozmieszczenie przypomina usytuowanie gwiazd w konstelacji Oriona, rozpoznawane przez urządzenia kopiujące, w wyniku czego następuje zablokowana możliwości skanowania i kopiowania, co ma utrudniać fałszowanie banknotów; ▸oznaczenie dla niewidomych - na stronie przedniej na lewym i prawym marginesie po trzy faliste linie; ▸zabezpieczenia widoczne w świetle podczerwonym - na stronie przedniej widoczny fragment kraba, element wykonany farbą zmienną optycznie oraz fragmenty ozdobnego pasa w pobliżu głowy kraba i sesuvium, na stronie odwrotnej widoczna pionowa seria wraz z numeracją; ▸zabezpieczenia widoczne w świetle ultrafioletowym - włókna zabezpieczające zatopione w masie papierowej, na stronie odwrotnej w centrum cyfrowe oznaczenie nominału w prostokącie oraz dwie podobizny kraba w kolorze zielonym i żółtym.
Ciekawostki:	Zaprezentowany banknot pochodzi z nowej serii „Życie na Arubie” oficjalnie wypuszczonej do obiegu 3 czerwca 2019 roku. Celem tej emisji było utrzymanie zaufania społeczeństwa do waluty i promowanie wyjątkowości i piękna flory, fauny, dziedzictwa kulturowego i zabytków Aruby. Stara seria florinów została wycofana z obiegu 12 sierpnia 2019 roku i można ją wymieniać na nowe banknoty w bankach komercyjnych od 4 czerwca 2019 do 4 grudnia 2019. Po tym terminie stare banknoty będzie można wymieniać do 12 sierpnia 2049 tylko w CBA.

‹ Wstecz

Do opisu banknotu wykorzystano informacje z strony internetowej www.dcnanature.org, en.wikipedia.org (krab),en.wikipedia.org (Sesuvium portulacastrum), pl.wikipedia.org (fort Zoutman), www.aruba.com oraz publikacji „De herkomst en betekenis van de verisierde Kunukuhuizen in Aruba” autorstwa Romy van Voren