10 florinów - Aruba
| Nominał: | 10 florinów |
| Data emisji: | 1 stycznia 2019 |
| Seria i numer: | A0293571 |
| Wymiar: | 148 mm x 74 mm |
Znak wodny:
W niezadrukowanym polu wielotonowy wizerunek endemicznej arubańskiej pójdźki ziemnej występującej tylko na Arubie, znanej
lokalnie jako Shoco. Ptak ten posiada brązowe jasno nakrapiane upierzenie i wyróżnia się małą okrągłą głowę z charakterystycznymi
dużymi żółtymi oczami otoczonymi białą obwódką z piór i długimi szarymi nogami. Ciało tej sowy osiąga długość około 20
centymetrów. Jej główny pokarm stanowią owady i gryzonie, na które poluje z ziemi, idąc lub biegnąc za ofiarą. Zdarzają się
również ataki po wcześniejszej serii podskoków. Gatunek ten jest mało poznany przez badaczy. Samica składa od trzech do
sześciu jaj, z których po 42 dniach wykluwają się pisklęta. Jako schronienie wykorzystują wykopane nory w pobliżu kaktusów
lub suchych lasów. Po zakończeniu sezonu lęgowego wykorzystują nory jako miejsce schronienia. W przeciwieństwie do innych
przedstawicieli sów często są również aktywne w dzień. Populacja Shoco znacznie się zmniejszyła w ciągu ostatnich kilku dekad
i jest obecnie zagrożona. Szacuje się, że pozostało mniej niż 200 par. Głównym zagrożeniem dla tego sympatycznego ptaka jest
działalność człowieka ingerującego w środowisko naturalne oraz drapieżniki takie jak boa dusiciel. Chociaż Shoco nie jest
obecnie chroniona na Arubie, to jest podejmowane wiele działań mających na celu uchronienie tego gatunku przed wymarciem.
Do jednych z takich działań można zaliczyć monitoring populacji występującej na obszarze chronionym Parku Narodowego Arikok.
Pod wizerunkiem sowy widnieje znak filigranowy w postaci logotypu Centralnego Banku Aruby.
| |
Strona przednia:
W centrum dominuje podobizna głowy żółwia zielonego zawdzięczającego swoją nazwę zielonej tkance tłuszczowej znajdującej się między
skorupą a narządami wewnętrznymi. Jego karapaks jest silnie spłaszczony i zwęża się w tylnej części. Głowę pokrywają z boków
regularnie ułożone tarczki, a krótki tępo zakończony pysk nie przypomina ptasiego dzioba. Kończyny podobne do wioseł wręcz idealnie nadają się do wiosłowania. Na
przedniej parze dłuższej od tylnej znajduje się po jednym pazurze. Dorosłe żółwie zielone osiągają 1,5 metra długości,
68-190 kg wagi i 78-112 cm długości pancerza. Pancerz zdobią różne wzory zmieniające się wraz z wiekiem.
Karapaks może być koloru oliwkowego lub brunatnego z żółtymi plamkami albo smugami. Plastron od spodu jest zabarwiony na żółto.
Młode osobniki są mięsożerne i jedzą głównie ikrę, meduzy, skorupiaki, mięczaki, robaki, algi i gąbki. W miarę dojrzewania stają się wszystkożerne i wzbogacają
swoją dietę o trawy morskie i glony. To właśnie dzięki spożywanej roślinności ich tłuszcz posiada kolor zielony. Podczas godów zarówno samce, jak i samice przebywają
odległości sięgające nawet 2600 kilometrów, żeby dotrzeć na plaże gdzie przyszły na świat. Na otwartym oceanie nawigują za pomocą kierunków fal,
promieni światła słonecznego i temperatury wody. Wyczuwają również natężenie pola magnetycznego ziemi, co ułatwia im dotarcie do celu. Powodem powrotu do miejsca narodzenia jest zakodowana genetycznie informacja o
powrocie do obszarów, które zapewniły sukces reprodukcyjny wielu pokoleniom. Samica po zakończeniu kopulacji w wodzie udaje się na plażę, gdzie
w wykopanym tylnymi odnóżami dołku znosi od 85 do 200 jaj wielkości około 5 centymetrów, które następnie zostają przysypane piaskiem, co chroni
je przed przegrzaniem i drapieżnikami. Niektóre samice potrafią złożyć jaja kilka razy w roku. Po upływie od 50 do 72 dni wykluwają się młode,
które instynktownie kierują się do morza. Ich płeć jest determinowana przez temperaturę piasku, w którym przebywały jaja - samice wylęgają się przy większych temperaturach.
Większość młodo narodzonych żółwi nie dociera do wody, gdyż stają się ofiarą mew i krabów. Samce i samice osiągają dojrzałość płciową między 10
a 24 rokiem życia. W naturalnych warunkach żółwie zielone mogą dożyć nawet 80 lat.
Mimo że prawie całe życie spędzają w wodzie, to muszą się wynurzać na powierzchnię, gdyż oddychają płucami. Złapane w sieć po dłuższym czasie bez dostępu do powietrza toną.
Możemy je spotkać w tropikalnych i subtropikalnych oceanach na całym świecie. Wyróżniamy dwie subpopulacje tego gatunku: atlantycką oraz indopacyficzną.
Dojrzałe żółwie spędzają większość czasu na płytkich wodach przybrzeżnych z bujnymi pokładami trawy morskiej. Obecnie gatunek jest chroniony globalnie. Do pomniejszania się populacji tego gada
przyczynia się kłusownictwo, polowania i zbieranie jaj. Znacznie bardziej niebezpieczne są niezamierzone działania człowieka takie jak zanieczyszczenia środowiska, kolizje ze statkami oraz szeroko rozumiany rozwój, który
ma ogromny wpływ na niszczenie siedlisk (budowa infrastruktury wzdłuż plaż, turystyka). Na Hawajach na dorosłe osobniki poluje rekin tygrysi. Młode stanowią pokarm dla krabów i mew, a jaja stanowią przysmak szakali i lisów.
Dodatkowo żółwie morskie są podatne na wiele chorób i są atakowane przez wiele pasożytów.
Powyżej niezadrukowanego pola znaku wodnego widnieje kostera kropkowana należąca do ryb rozdymkokształtnych z rodziny kosterowatych i rodzaju Lactophrys. Ryba ta zamieszkuje rafy koralowe na Karaibach i południowo-wschodnim Oceanie Atlantyckim na głębokości między 3 a 50 metrem. Całe ciało ryby pokrywają wielokątne płytki kostne przypominające karapaks żółwia ze szczelinami na skrzela, oczy, płetwy i otwór gębowy. Oprócz białych obszarów wokół otworu gębowego całe ciało jest jasnoszare i pokrywają je liczne plamki w kolorze brązowym i czarnym. Samiec może dorosnąć od 48 centymetrów długości. Gatunek ten posiada gruczoły wydzielające silną toksynę o nazwie ostracytoksyna, która przez długi okres utrzymuje się w wodzie. Wyczuwając zagrożenie, kostera wydziela do wody toksynę powodującą duszenie ryb, które podpływają pod powierzchnię tafli wody, aby złapać powietrza i umierają. Ze względu na nietypowy wygląd jest często kupowana przez akwarystów. Decydując się jednak na jej hodowlę, należy pamiętać, że może ona stanowić zagrożenie dla innych organizmów zamieszkujących nasze akwarium. 
Poniżej żółwia zielonego rozpościera się okazała Gorgonia ventalina należąca do grupy koralowców ośmiopromiennych. Ten organizm morski możemy spotkać w zachodnim Oceanie Atlantyckim i Morzu Karaibskim w dobrze nasłonecznionych wodach. Gorgonia ventalina ma kształt wachlarza z kilkoma głównymi gałęziami i siatką łączącą mniejsze gałęzie. Jej szkielet składa się z kalcytu i gorgonionu, który jest podobny do kolagenu. Dorasta do 1,5 metra wysokości i ma zmienny kolor (biały, żółty lub jasnofioletowy) - główne gałęzie są często fioletowe. Rośnie blisko brzegu w płytkiej wodzie na obszarach o silnym działaniu fal i na głębszych rafach zewnętrznych o silnym prądzie do głębokości około 15 metrów. Zwierzę to jest filtratorem. Każdy polip rozciąga swoje osiem macek, aby złapać plankton dryfujący obok. Żyje w ścisłej symbiozie z glonami Symbiodinium spp., które wykorzystując światło, dzięki procesowi fotosyntezy tworzą związki węgla, które są dostarczane do koralowca żywiciela. Gorgonii ventalina w szkielecie zawiera twarde struktury, a tkanki wtórne metabolity, dzięki czemu jest niesmaczna dla drapieżników. Jednym z niewielu gatunków odżywiającym się tym koralowcem jest ślimak morski Tritonia hamnerorum wykorzystujący jego metabolity do odstraszania potencjalnych drapieżników. 
Elementem przykuwającym uwagę jest głowa konury brązowogardłowej (Eupsittula pertinax arubensis) wykonana przy pomocy farby zmiennej optycznie. Ten endemiczny gatunek występujący tylko na Arubie nazywany lokalnie Prikichi został w 2017 roku ogłoszony ptakiem narodowym detronizując pójdźkę ziemną posiadającą ten tytuł od 2012 roku. Upierzenie tej papugi jest zielone, przy czym dole partie są jaśniejsze od górnych. Lotki na skrzydłach mają kolor niebieski, gardło jest brązowe jak u większości podgatunków, a szary dziób jest lekko zakrzywiony do dołu. Konury zamieszkują lasy, sawanny i zarośla w północnej Ameryce Południowej (Kolumbiia, Wenezuela, Gujana, Aruba, Bonaire, Curaçao, Antyle Holenderskie), Brazylii (region Rio Negro/Branco) i południowej Ameryce Środkowej (Panama, Kostaryka). 
Na wyspie Aruba znajduje się duża liczba domów z bogatymi zdobieniami na fryzach i elewacyjnych. Domy te w języku papiamento nazywane są „Cas floria” lub „Cas decora”.
Dekoracje znajdują się głównie w części wiejskiej wyspy i zostały nałożone za pomocą warstw tynku. Wgłębienia figuratywne wykonano w
formie symboli za pomocą form cynkowych lub kartonowych. Obecnie pozostaje wiele pytań dotyczących znaczenia i pochodzenia symboli. W pobliżu głowy żółwia
dostrzegamy trzy takie dekoracje. Jedna z nich jest interpretowana jako dwa odwrócone od siebie łabędzie. Łabędzie symbolizują dobre małżeństwo, pokój, odwagę i siłę.
Motyw ten występuje w wielu różnych kombinacjach, łącząc się między innymi z lecącymi ptakami, wazą lub aloesem. Znaczenia pozostałych dwóch symboli nie udało mi się
jak do tej pory rozszyfrować.
Zamieszczony na stronie przedniej pasek z ruchomym efektem 3D zdobi czteroramienna gwiazda zaczerpnięta z flagi Aruby. Symbolizuje ona cztery strony świata, z których na wyspę przybyli mieszkańcy oraz cztery główne języki używane na wyspie: holenderski, hiszpański, angielski i papiamento. Gwiazda reprezentuje również samą wyspę jako krainę o czerwonych glebach, otoczoną białymi plażami położonymi nad błękitnym morzem.
Druk w kolorze niebieskim (kolor niebieski reprezentuje Morze Karaibskie, które stanowi istotną część ekosystemu Aruby) - wklęsłodruk. Poddruk offsetowy jasnoniebieski i jasnofioletowy.
| |
Strona odwrotna:
W centralnej części zamieszczono wizerunek ruin huty Bushiribana wybudowanej w 1825 roku przez Aruba Island Gold Mining Company. Przez okres dziesięciu lat pozyskiwano tutaj złoto z rud wydobywanych na pobliskich wzgórzach Ceru Plat. Szacuje się, że wydobyto tutaj ogółem 3 miliony funtów złota. Dzisiaj ruiny tej budowli stanowią przystanek dla turystów podążających w kierunku zawalonego w 2005 roku naturalnego mostu położonego na wybrzeżu Aruby. W pobliżu pola znaku wodnego został wkomponowany żółw zielony.
Przechylając banknot pod odpowiedni kątem, na pasku opalizującym dostrzegamy kolejny symbol widniejący na domach nazywanych „Cas decora”. Jest to sześcioramienna gwiazda lub kwiat znajdujący się aż na 90% wszystkich „Cas decora”. Ponieważ symbol ten prawie zawsze jest umieszczony w górnych rogach pionowych dekoracji, prawdopodobne symbolizuje szczęście i stanowi ochronę domu i mieszkańców przed złem. W pobliżu ruin widzimy jeszcze trzy symbole, które mogliśmy podziwiać na stronie przedniej banknotu. Druk offsetowy niebieski, poddruk jasnoniebieski, pomarańczowy, zielony. | |
| Podpis: |
President: Jeanette R. Semeleer Directeur: Miriam Gonzalez |
| W obiegu: | od 3 czerwca 2019 |
| Drukarnia: | Crane Currency |
|
Zabezpieczenia: ▸MOTION SURFACE® - podczas przechylania banknotu na pasku naniesiony na powierzchnię papieru dzięki mikrosoczewką, widzimy pulsujące promienie słońca oraz poruszające się gwiazdy, które w okręgach sprawiają wrażenie trójwymiarowości; ▸mikrodruk - na stronie przedniej „CENTRALEBANKVANARUBA” (linijka powtarzającego się tekstu wzdłuż dolnego i górnego marginesu oraz nad i pod wyodrębnionym polem składającym się z powtarzających się liczb „10” w górnej części banknotu), „10FLORIN” (linijka powtarzającego się tekstu pomiędzy polem zadrukowanym a polem znaku wodnego), „CHELONIAMYDASTURTUGABLANCO” (linijka tekstu stanowiąca dolny fragment skorupy żółwia), „FOTOTO LACTOPHYRS BICADALIS” (tekst wewnątrz stylizowanej kostery), „WAIRA DI LAMA GORGONIA VENTALINA” (tekst wewnątrz gorgonii) na stronie odwrotnej fragment hymnu Aruby noszącego tytuł „Aruba Dushi Tera” (wzdłuż dolnego i górnego marginesu), „10FLORIN” (linijka powtarzającego się tekstupomiędzy polem zadrukowanym a polem znaku wodnego); ▸farba zmiennie optycznie - na stronie przedniej w polu znaku wodnego głowa konury brązowodardłowej wraz z cyfrowym oznaczeniem nominału, zmienia płynnie kolor w zależności od kąta patrzenia ze złotego na zielony, przy jednoczesnej obserwacji ruchu falistej linii; ▸zabezpieczenia widoczne w świetle podczerwonym - na stronie przedniej widoczny fragment skorupy żółwia, element wykonany farbą zmienną optycznie oraz fragmenty ozdobnego pasa w pobliżu głowy żółwia i gorgoni, na stronie odwrotnej widoczna pionowa seria wraz z numeracją; ▸zabezpieczenia widoczne w świetle ultrafioletowym - włókna zabezpieczające zatopione w masie papierowej, na stronie odwrotnej w centrum cyfrowe oznaczenie nominału w prostokącie oraz dwie podobizny żółwia zielonego w kolorze zielonym i żółtym. | |
| Ciekawostki: | Zaprezentowany banknot pochodzi z nowej serii „Życie na Arubie” oficjalnie wypuszczonej do obiegu 3 czerwca 2019 roku. Celem tej emisji było utrzymanie zaufania społeczeństwa do waluty i promowanie wyjątkowości i piękna flory, fauny, dziedzictwa kulturowego i zabytków Aruby. Stara seria florinów została wycofana z obiegu 12 sierpnia 2019 roku i można ją wymieniać na nowe banknoty w bankach komercyjnych od 4 czerwca 2019 do 4 grudnia 2019. Po tym terminie stare banknoty będzie można wymieniać do 12 sierpnia 2049 tylko w CBA. |
Do opisu banknotu wykorzystano informacje z strony internetowej www.dcnanature.org, en.wikipedia.org (żółw zielony), pl.wikipedia.org (kostera kropkowana), en.wikipedia.org (gorgonia)
oraz publikacji „De herkomst en betekenis van de verisierde Kunukuhuizen in Aruba” autorstwa Romy van Voren