10 bolivarów - Wenezuela
| Nominał: | 10 bolivarów |
| Data emisji: | 29 październik 2013 |
| Seria i numer: | T58154638 |
| Wymiar: | 156 mm x 69 mm |
| Znak wodny: | Wielotonowy, w niezadrukowanym polu wizerunek portretu kacyka Guaicaipuro. Dodatkowo został umieszczony znak filigranowy w postaci cyfrowego oznaczenia nominału. |
Awers:
Z prawej strony umieszczono portret kacyka Guaicaipuro wykonany na podstawie dzieła autorstwa Pedro Centeno Vallenllla zatytułowanego „Mapy i wenezuelskie alegorie”. Urodził się on około 1530 roku. Był przywódcą Indian należących do plemion Teques i Caracas. Udało mu się stworzyć w XVI wieku silną koalicję plemion indiańskich skierowaną przeciwko podbojowi terytorium środkowej Wenezueli przez Hiszpanów. Nazywano go „szefem szefów”, gdyż podczas walki z Hiszpanami objął dowództwo nad innymi kacykami, do których można zaliczyć: Naiguatá, Guaicamacuto, Chacao, Aramaipuro, Paramaconi. W dzisiejszych czasach jest uznawany za jednego z najwybitniejszych przywódców rdzennych plemion wenezuelskich. Za jego czasów Teques było zamieszkane przez kilka plemion posiadających własnego kacyka. Plemię Guaicaipuro zajmowało obszar na wschód od Turgua i zachód od San José de Los Altos. Miał on dwie córki: Tiora i Caycape oraz syna Baruta, który również był kacykiem.
W 1560 roku Hiszpanie odkryli złoto w obszarze Teques do wydobycia, którego wykorzystali materiały wybuchowe. Guaicaipuro broniąc swego terytorium wraz z sojusznikami, zmusił Hiszpanów do odwrotu. Po ataku gubernator prowincji Wenezueli Pablo del Collado w 1561 roku wezwał Juana Rodrigueza Suáreza do pacyfikacji Indian. Rodriguez po kilku wygranych potyczkach myślał, że wykonał swoje zadanie i wraz z żołnierzami opuścił teren, pozostawiając swoich trzech synów wraz z górnikami. Po opuszczeniu okolicy przez żołnierzy Guaicaipuro zaatakował ponowieni kopalnie, zabijając wszystkich pracowników i synów Rodrigueza. Natychmiast po tych wydarzeniach Rodriguez podążający do miasta Valencia na spotkanie z konkwistadorem Lope de Aguirre w eskorcie sześciu osób został zaatakowany i zabity przez Guaicaipuro wspieranego przez kacyka Terepaima. Po tych wydarzeniach Guaicaipuro zjednoczył wszystkie plemiona w dolinie Caracas pod swoim dowództwem. W 1562 roku Terepaima pokonał ekspedycję prowadzoną przez kapitana Luisa de Narvaeza, zabijając go i jego 150 towarzyszy. Hiszpanie
wycofali się na kilka lat z rejonu Caracas. W 1567 roku po pokonaniu Indian pod dowództwem Guaicaipuro w bitwie Maracapana przez kapitana Diego de Losada Hiszpanie wybudowali w dolinie Santiago de Leon de Caracas. Obawiali się jednak bliskiej obecności Guaicaipuro i jego ludzi, gdyż pamiętali jego wcześniejsze ataki. Diego de Losada mianował burmistrzem nowo założonego miasta Francisco Infante, dając mu misję ujęcia przywódcy rebeliantów i uspokojenia innych kacyków. W 1568 roku przy pomocy zaszantażowanych rdzennych mieszkańców Wenezueli Hiszpanom udało się zlokalizować dom Guacaipuro niedaleko Paracotos. Według legendy Guaicaipuro podpalił chatę i popełnił samobójstwo, aby nie wpaść żywym w ręce Hiszpanów. Historyk Jose Oviedo y Bańos podaje, że Hiszpanie nie mogąc się dostać do chaty kacyka, rzucili na słomiany dach ogień, zmuszając go do wyjścia na zewnątrz gdzie zginął. W ręku miał trzymać miecz Rodrigueza. W tle portretu widnieją włócznie nawiązujące do walk
toczonych przez Guaicaipuro z kolonizatorami z Hiszpanii. 
Elementem powtarzającym się na awersie są figurki pochodzące z epoki prekolumbijskiej przedstawiające tak zwaną Wenus z Tacarigua. Jest to jedna z wielu glinianych figurek przedstawiających kobietę znaleziona w pobliżu jeziora Valencia w Wenezueli. Zaprezentowana ceramika podkreśla płodność i seksualność kobiet. Seksualność prezentują biodra. Natomiast związek z płodnością jest bardziej tajemniczy i subtelny - oczy postaci przypominają oczy żaby, która w wielu kulturach świata wiąże się z płodnością. Przez archeologów oczy te są nazywane „oczami ziarenek kawy”, mimo że w okresie powstania figurek w Wenezueli nie była uprawiana ta roślina. Została ona sprowadzona dopiero przez konkwistadorów z krajów arabskich. Figurka z pewnością była używana w rytuałach religijnych, magicznych i miała symboliczne znaczenie. Druk w kolorze bordowym i granatowym - wklęsłodruk. Poddruk offsetowy pomarańczowy, żółty, szary, niebieski. | |
Rewers:
W centralnej części zamieszczono grafikę harpii wielkiej. Jest to największy ptak drapieżny z rodziny jastrzębiowatych w Nowym Świecie. Jego siedliska znajdują się głównie w lasach tropikalnych Ameryki Południowej i Środkowej od Meksyku po Argentynę. Harpia jest ptakiem narodowym Panamy od 2003 roku. Obecnie jest to jedyny przedstawiciel rodziny Harpia. Samica ma rozpiętość skrzydeł dochodzącą do 200 centymetrów, a jej waga wynosi do 9 kilogramów. Samiec jest mniejszy. Waży on około 8 kilogramów, a rozpiętość jego skrzydeł nie przekracza 196 centymetrów. Jest to jeden z największych drapieżnych ptaków świata. Dorosłe osobniki obu płci mają podobną barwę upierzenia. Posiadają one szarą głowę ozdobioną ciemnoszarym grzebieniem, ciemnoszary grzbiet i jasnoszary spód. Ogon posiada ciemnoszare i jasnoszare paski. Skóra na nogach ma kolor żółty, a ciemnoszare pazury mogą osiągnąć nawet 15 centymetrów długości. Osobniki tego gatunku mogą żyć nawet 40 lat. Samiec z samicą łączą się w
pary na całe życie. Wiek rozrodczy harpia osiąga w wieku 4-5 lat. Gniazda budują z gałązek na szczytach drzew na wysokości od 20 do 40 metrów. Samica składa 1-2 jajka, co 2-3 lata. Pisklęta wylęgają się po 56 dniach, a pełną samodzielność osiągają około pierwszego roku życia. Głównym pokarmem tych ptaków są przeważnie większe ssaki, gdyż polują tylko dwa razy w tygodniu. Ich ulubionym przysmakiem są ssaki żyjące na drzewach: małpy, leniwce, oposy. Zjedzą również gady, ptaki, młode jelenie, pekari, pancerniki i inne drobne ssaki. Żyją głównie w gęstych lasach tropikalnych. Głównym zagrożeniem dla harpii jest człowiek, który wycina lasy będące ich siedliskami. W 1992 roku zainicjowano w Wenezueli Projekt Ochrony Harpii, którego głównym celem jest utworzenie korytarzy ekologicznych umożliwiających wymianę materiału genetycznego między ptakami. Harpia swoją nazwę zawdzięcza greckiej bogini będącej pół kobietą, pół ptakiem. W Wenezueli gatunek ten można spotkać na północ od Orinoko i Carabobo. 
Tło wypełnia widok wodospadu Ucaima znajdujący się między tepui Venado i Kurún. Przedstawiony wodospad znajduje się w Canaima National Park w południowej części Wenezueli w rejonie sawanny Gran Sabana na obszarze stanu Bolivar. Park został założony w 1962 roku na terenie o powierzchni 1 000 000 hektarów. W 1975 roku zwiększono powierzchnię parku do 3 000 000 hektarów. W 1990 roku na podstawie Traktatu o Współpracy Amazońskiej postanowiono rozszerzyć park na południe tak, aby połączył się z brazylijskim parkiem Monte Roraima. W 1994 roku obszar parku został uznany przez UNESCO, jako rezerwat przyrody o unikatowych na skalę światową płaskowyżach. Jest to szósty pod względem wielkości park na świecie o wielkości porównywalnej z Belgią. Około 65% rezerwatu stanowią tepui, które są płaskowyżami o pionowych ścianach i płaskich wierzchołkach. Ich strome klify i wodospady, wśród których znajduje się najwyższy na świecie wodospad Angel Falls (1002 metry wysokości) tworzą przepiękne
krajobrazy. Tepui są zbudowane z piaskowca mającego miliony lat, który pamięta czasy, kiedy Ameryka Południowa i Afryka stanowiły jeden kontynent. Na terenie parku mieszkają Indianie Pemon, którzy uważają tepui za dom ducha „Mawari”. Przebywając w tym regionie Wenezueli można zobaczyć wiele endemicznych gatunków zwierząt, do których można zaliczyć harpię, pancernika olbrzymiego, jaguara oraz tukany. Na szczytach płaskowyżów można spotkać mięsożerne rośliny takie jak Drosera. Przez park przepływa cały przełom prawego brzegu rzeki Caroni.
Na lewym i prawym marginesie umieszczono fragmenty glinianej wazy. Z gliny rozrobionej z wodą przy pomocy rąk ludzie pierwotni wytwarzali naczynia, które później suszyli w ogniu lub na słońcu. W Ameryce tak jak w innych rejonach świata naczynia ceramiczne służyła do przechowywania płynów i ciał stałych. Naczynia gliniane były zdobione przy pomocy nacięć i wzorów. Historia ceramiki na świecie sięga paleolitu. Z Wenezueli pochodzą jedne z najstarszych przedmiotów ceramicznych znalezionych w Ameryce Południowej datowane na 4400 lat przed naszą erą. Do dziś niektóre plemiona indiańskie wytwarzają ręcznie naczynia gliniane w ten sam sposób, co ich przodkowie. 
Z lewej strony banknotu dominuje herb Wenezueli zatwierdzony w 2006 roku. Tarcza herbowa została podzielona na trzy pola w kolorach flagi narodowej. W lewym górnym polu snopek z koliście rozłożonymi kłosami pszenicy symbolizuje jedność 23 stanów Wenezueli. W prawym górnym polu miecz, szabla i trzy lance połączone wieńcem laurowym z dwiema flagami (nawiązanie do zakończonych sukcesem walk niepodległościowych). W dolnym polu zaprezentowano dzikiego konia w biegu symbolizującego wolność i niepodległość. Nad tarczą widnieją dwa rogi obfitości będące symbolem bogactwa. Z lewej strony tarczy znajduje się gałązka oliwna, a z prawej liść palmowy. Na dole wewnątrz wstęgi w barwach narodowych znajduje się napis: „19 de Abril de 1810
Independencia, 20 de Febrero de 1859 Federación, República Bolivariana de Venezuela” (19 kwietnia 1810 Niepodległość, 20 lutego 1859 Federacja, Boliwariańska Republika Wenezueli). Druk offsetowy granatowy i brązowy, poddruk niebieski, zgniłozielony, jasnobrązowy i lila róż.
| |
| Podpis: |
Presidente BCV: Eudomar Tovar Primer VicePresidente BCV: José Khan |
| W obiegu: | od 1 stycznia 2008 |
| Drukarnia: | Casa de la Modena, Wenezuela |
| Zabezpieczenia: |
Do zabezpieczeń można zaliczyć: ▸metalizowana okienkowa nitka holograficzna - nitka o szerokości 2,5 mm z powtarzającym się widocznym pod światło negatywowym mikrotekstem „BCV 10” oraz jego lustrzanym odbiciem, dodatkowo w zależności od kąta patrzenia na nitce można zaobserwować wizerunek harpii lub cyfrę „10” mieniącą się barwami tęczy; ▸mikrodruki - na awersie powtarzający się tekst „BCV” (wypełnienie gwiazdy stanowiącej element recto-verso), „BCV10” (wypełnienie wyodrębnionego pola w pobliżu elementu recto-verso oraz pola w pobliżu napisu „República Bolivariana de Venezuela”), „BANCOCENTRALDEVENEZUELA” (pojedyncza linijka pod portretem), na rewersie „BANCOCENTRALDEVENEZUELA” (pole w pobliżu cyfrowego oznaczenia w prawym dolnym rogu).; ▸recto-verso - fragmenty gwiazdy i harpii, uzupełniają się pod światło tworząc całość; ▸efekt kątowy - na awersie banknotu w zależności od kąta patrzenia pod portretem Guaicaipuro w wyodrębnionym polu cyfrowe oznaczenie nominału „10”; ▸farba zmienna optycznie - na awersie banknotu cyfrowe oznaczenie nominału „10” w pobliżu znaku wodnego w zależności od kąta patrzenia zmienia kolor z zielonego na niebieski; ▸oznaczenie dla niewidomych - na awersie z lewej trony portretu kwadrat o wypukłych brzegach; ▸zabezpieczenia widoczne w świetle podczerwonym - na awersie widoczna seria i numeracja w pobliżu elementu recto-verso, cyfrowe oznaczenie nominału „10” w pobliżu znaku wodnego oraz nitka zabezpieczająca, na rewersie widoczny herb Wenezueli z lewej strony, w prawym dolnym rogu prawa część napisu „10 DIEZ BOLÍVARES” oraz znajdująca się w pobliżu nazwa drukarni; ▸zabezpieczenia widoczne w świetle ultrafioletowym - włókna zabezpieczające zatopione w masie papierowej w kolorze czerwonym, niebieskim, żółtym, różowym, na awersie element recto verso i fragmenty tła wraz z mikrotekstem w kolorze żółtym, seria i numeracja w pobliżu portretu w kolorze pomarańczowym, na rewersie fragmenty tła przylegające do wyodrębnionych pól z lewej i prawej strony waloru wraz z cyframi „10” zmieniają kolor od jasnoniebieskiego do jasnożółtego, nitka zabezpieczająca w kolorze niebieskim, czerwonym i zielonym. Ciekawe zabezpieczenie zostało wykorzystane przy prezentacji glinianej wazy. Gdy złapiemy za prawy i lewy margines rewersu i połączymy ich krawędzie poprzez zawinięcie ich do tyłu, to fragmenty z obu stron idealnie do siebie pasują, w wyniku czego widzimy całe naczynie. |
| Uwagi: | Przewidywany nakład tej serii to 69 975 000 sztuk. |
| Ciekawostki: | Banknoty tej serii w 2008 roku otrzymały przyznaną przez Amerykańskie Stowarzyszenie IACA (International Association of Currency Affairs) nagrodę z najlepszy banknot. Waluta boliwar został wprowadzony 31 marca 1879 roku. Zastąpił emitowane w latach 1875 - 1876 srebrne i złote venezolano. Nazwany waluty została wprowadzona na cześć bohatera narodowego Simona Bolivara. |
